Spis treści
Konstytucyjne podstawy prawa do tajemnicy informacji
Ochrona prywatności znajduje swe podłoże już w przepisach Konstytucji, gdzie prawodawca zagwarantował każdemu obywatelowi Rzeczypospolitej Polskiej prawo do ochrony życia prywatnego, ochronę przed ujawnianiem informacji dotyczących jego osoby czy ochronę komunikowania się. Uszczegółowieniem wyżej wskazanych uprawnień jest ustawowe prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych.
Treść prawa do tajemnicy informacji związanych z pacjentem
Pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego. Stworzenie prawnej ochrony podyktowane jest relacją łączącą pacjenta i lekarza. Częstokroć jest tak, że należyte świadczenie usług medycznych wymaga „wtajemniczenia” lekarza w pewne informacje dotyczące osoby pacjenta. Stąd tez musi on mieć gwarancje, że informacje dotyczące sfery jego prywatnego życia nie zostaną upublicznione. Stworzenie takiej ochrony ma tez niewątpliwie znaczenie dla skuteczności świadczenia usług medycznych, gdyż szczerość pacjenta niejednokrotnie skutkuje zastosowaniem właściwej terapii.
Kto jest obowiązany do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem
Obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem dotyczy osób wykonujących zawód medyczny. Należą do nich między innymi:
- Lekarze;
- Lekarze dentyści
- Pielęgniarki;
- Położne;
- Diagności laboratoryjni, itd.
Zakres obowiązku osób wykonujących zawód medyczny w związku z koniecznością zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem
W celu realizacji prawa do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, osoby wykonujące zawód medyczny są obowiązane zachować w tajemnicy informacje związane z pacjentem, w szczególności z jego stanem zdrowia. Oznacza to, że wyżej wskazane osoby zobowiązane są zachować w tajemnicy wszelkie informacje uzyskane od pacjenta w związku ze świadczeniem usług medycznych, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii dotyczących jego stanu zdrowia.
Kiedy nie obowiązuje tajemnica informacji
Obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem nie ma charakteru bezwzględnego, to znaczy istnieją sytuacje, w których zostaje on uchylony. Dzieje się tak, gdy:
- tak stanowią przepisy odrębnych ustaw (np. art. 29 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej wskazujący, że od zachowania tajemnicy diagnosta laboratoryjny jest zwolniony wtedy, gdy pacjent jest niepełnoletni lub ubezwłasnowolniony i wówczas może on udzielić informacji jego przedstawicielowi ustawowemu lub opiekunowi faktycznemu);
- zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób;
- pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy;
- zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny, uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń;
- toczy się postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.
W wyżej wskazanym katalogu nie znalazła się ani rodzina ani inne osoby bliskie pacjentowi, stąd udzielenie jakichkolwiek informacji ww. osobom wymaga zgody pacjenta.
Forma wyrażenia zgody
Nie zostało to w przepisach sprecyzowane, nie mniej jednak zgoda ta powinna być wyrażone w sposób zrozumiały i świadomy.
Trwanie prawa do zachowania tajemnicy po śmierci pacjenta
Ochrona prywatności pacjenta jest tak daleko idąca, że ustawodawca wprost wskazał, że osoby wykonujące zawód medyczny, z wyjątkiem przypadków uchylających ten obowiązek , o których mowa wyżej w pkt. 1-5, są związane tajemnicą również po śmierci pacjenta.
Odpowiedzialność karna
W przypadku naruszenia obowiązku zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem niewykluczona jest możliwość pociągnięcia danej osoby do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 266 § 1 Kodeksu karnego. Bowiem kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ściąganie wyżej opisanego przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Podstawa prawna:
Art. 13, art. 14 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U.2012.159).
Art. 29 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o diagnostyce laboratoryjnej (Dz.U.2014.174).
Art. 47, art. 49, art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483).
Art. 266 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz.U.1997.88.553).
