Zgodnie z treścią art. 31 § 1 k.r.o. (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Przepisy nie określają elementów stanowiących majątek wspólny małżonków, ograniczając się do przykładowego wskazania, że do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Także przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Przepisy prawa wprost określają jakie składniki majątku stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. W myśl art. 33 k.r.o. do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Przedsiębiorstwo będzie stanowiło majątek wspólny małżonków, w sytuacji gdy powstało po zawarciu związku małżeńskiego objętego wspólnością ustawową, a przy tym nie zostało nabyte ze środków odrębnych małżonka, nie zostało także nabyte przez niego w wyniku darowizny, dziedziczenia, wówczas stanowić będzie majątek wspólny małżonków. W myśl art. 55[1] k.c. (kodeksu cywilnego), w skład przedsiębiorstwa wchodzą także środki pieniężne, w tym także środki zgromadzone na rachunkach bankowych. Co do zasady, środki te objęte będą wspólnością ustawową małżonków. Jedynie wierzytelności (czyli np. wystawione a nie zapłacone faktury) stanowią majątek odrębny małżonków, co wynika z treści art. 33 pkt. 7 k.r.o. – w skład majątku odrębnego małżonków wchodzą wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków. W tym przypadku sytuacja wygląda następująco, po powstaniu wierzytelności (wystawieniu faktury), wierzytelność ta stanowi majątek odrębny, ale już po jej zapłacie, środki te stanowią majątek wspólny małżonków.
J.O.
