Na wstępie należy podkreślić, że cała sytuacja nie dotyczy wszystkich sędziów polskich sądów powszechnych, lecz niewielkiej grupy jaką są sędziowie Sądu Najwyższego. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, sędzia Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 70 roku życia. Sędzia Sądu Najwyższego może jednak przejść w stan spoczynku dużo wcześniej, bo:
- po ukończeniu 67 roku życia;
- po ukończeniu 60 roku życia, jeżeli przepracował na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego nie mniej niż 9 lat.
W takiej sytuacji przeniesienie w stan spoczynku następuje na wniosek zainteresowanego sędziego. Zgodnie z treścią art. 31 powyższego aktu prawnego, sędziego Sądu Najwyższego przenosi się w stan spoczynku na jego wniosek albo na wniosek Kolegium Sądu Najwyższego, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił został uznany przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego. Z wnioskiem o zbadanie zdolności do pełnienia obowiązków może wystąpić zainteresowany sędzia oraz Kolegium Sądu Najwyższego. Sędzia Sądu Najwyższego może być przeniesiony w stan spoczynku, na wniosek Kolegium Sądu Najwyższego, jeżeli z powodu choroby lub płatnego urlopu nie pełni służby przez okres roku. Do okresu tego wlicza się okresy poprzedniej przerwy w pełnieniu służby z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia, jeżeli okres czynnej służby nie przekroczył 30 dni. Sędzia Sądu Najwyższego może być przeniesiony w stan spoczynku, jeżeli bez uzasadnionej przyczyny nie poddał się powyższemu badaniu, w sytuacji gdy z wnioskiem o badanie wystąpiło Kolegium Sądu Najwyższego. Przeniesienie w stan spoczynku następuje w dniu wskazanym przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego – jest to jednocześnie dzień, w którym wygasa stosunek służbowy sędziego SN.
Kancelaria Prezydenta RP podała niedawno, że na chwilę obecną toczą się konsultacje w sprawie podwyższenia wieku uprawniającego sędziów SN do przejścia w stan spoczynku z mocy samego prawa. Zamiast aktualnych 70 lat, ma to być wiek 75 lat. Informacja o zmianach wieku emerytalnego sędziów SN pojawiła się na dorocznym zgromadzeniu sędziów SN. Decydujący głos w tej sprawie będą mieli jednak sami zainteresowani – to od nich będzie zależeć, czy przepisy podwyższające wiek emerytalny sędziów SN rzeczywiście wejdą w życie.
