Podnoszenie kwalifikacji zawodowych
Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Obowiązek ten nie jest jednoznaczny z tym, że pracownik może domagać się na tej podstawie od pracodawcy określonego udziału w podnoszeniu swoich zawodowych kwalifikacji, polegającego na przykład na zorganizowaniu i przeprowadzeniu szkolenia komputerowego czy też zajęć z języka obcego. Należy podkreślić, że pracodawca nie ma obowiązku szkolenia pracowników, ale ma ułatwiać im podnoszenie kwalifikacji zawodowych, jeżeli oni sami chcą te kwalifikacje podnosić. To sam pracownik powinien być zainteresowany podwyższaniem swoich kwalifikacji, a w związku z tym przejawiać w tym kierunku inicjatywę i zaangażowanie, natomiast pracodawca ma jedynie obowiązek mu to ułatwić. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2000 roku (sygn. akt: I PKN 657/99): obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 94 pkt 6 KP) nie oznacza, że pracownik może domagać się od pracodawcy zorganizowania i przeprowadzenia określonego rodzaju szkolenia (np. komputerowego).
Jakie uprawnienia przysługują pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe?
Pracownikowi, który podnosi kwalifikacje zawodowe przysługują:
• urlop szkoleniowy,
• zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.
Zarówno za czas urlopu szkoleniowego, jak i za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Aby pracownik mógł uzyskać zwolnienie z całości lub części dnia pracy musi brać udział w obowiązkowych zajęciach, podczas których realizowane jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Jako podstawę do udzielenia zwolnienia można przedłożyć przedstawiony przez organizatora zajęć – program kursu obejmujący harmonogram dni w których są prowadzone zajęcia oraz liczbę godzin ich odbywania. Bez znaczenia pozostaje jaki podmiot prowadzi zajęcia podnoszące kwalifikacje pracowników.
Co istotne, to czy pracownik zostanie zwolniony z całości lub części dnia pracy jest uzależnione od czasu trwania zajęć obowiązkowych. Należy także podkreślić, że przepis wyraźnie stanowiący o tym zwolnieniu, wyraźnie wskazuje, że czas zwolnienia od pracy obejmuje "czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia". Zatem należy uznać, że wszystko zależy od tego, gdzie np. odbywa się kurs. W przypadku, gdy kurs jest prowadzony w miejscowości oddalonej od zakładu pracy np. o 100 km, to oczywistym jest, że pracownik musi dojechać – wobec tego, zwolnienie obejmuje również czas dojazdu na to szkolenie. Obowiązujące przepisy wskazują, że zwolnienie może dotyczyć całości lub części dnia pracy.
W jakim wymiarze przysługuje urlop szkoleniowy?
Urlop szkoleniowy przysługuje pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe w wymiarze:
• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
• 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.
Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Ponadto, pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie.
Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych
Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę tę można nazwać "umowa w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych" lub "umowa szkoleniowa". Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych powinna być zawarta na piśmie. Obowiązek zawarcia umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych powstaje jednak tylko w sytuacji, gdy pracodawca zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Kiedy pracownik musi zwrócić pracodawcy koszty poniesione przez niego na podnoszenie kwalifikacji zawodowych?
Pracownik, który podnosi kwalifikacje zawodowe jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia w przypadku, gdy:
1. bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2. pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie szkoleniowej – nie dłuższym niż 3 lata,
3. w okresie wskazanym w punkcie 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, za wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 94[3] kodeksu pracy,
4. okresie wskazanym w punkcie 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 94[3], mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach.
Podstawa prawna:
Art. 102 – 103 [6] ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141).
