Pojęcie podróży służbowej i czasu pracy
Zgodnie z art. 775 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998r., Nr 21, poz. 94 ze zm.) podróżą służbową jest wykonywanie przez pracownika, na polecenie pracodawcy, zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy albo poza stałym miejscem pracy. Nie jest istotne, czy polecenie wykonania zadania poza w/w miejscami jest poleceniem incydentalnym czy też częstym, wydawanym np. dwa razy w tygodniu lub częściej. Z kolei na mocy art. 128 Kodeksu pracy czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Istotny jest więc tu przede wszystkim fakt pozostawania w dyspozycji pracodawcy, natomiast bez znaczenia jest to, czy ma to być w siedzibie pracodawcy, czy poza jego siedzibą, jeśli tylko dane miejsce zostało wskazane jako miejsce wykonywania pracy. Co ważne, miejsce pracy pracownika powinno być określone w umowie o pracę.
Czas pracy w delegacji służbowej
Warto wiedzieć, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego czasem pracy nie jest okres podróży służbowej przypadającej poza godzinami pracy wynikającymi z rozkładu czasu pracy danego pracownika. SN stoi bowiem na stanowisku, że sama podróż służbowa nie stanowi wykonywania pracy. Inaczej wygląda to w przypadku pracownika – kierowcy. I tak, jeśli jedynym celem podróży jest przewóz pracowników i takiemu pracownikowi zlecono – poza godzinami normalnej pracy – dodatkowe obowiązki kierowcy, w takim przypadku czas przejazdu w tej sytuacji oznacza jednocześnie czas pracy.
Wynagrodzenie za czas podróży służbowej
Biorąc pod uwagę powyższe, odbywanie podróży służbowej poza ustalony czas pracy danego pracownika nie rodzi obowiązku wypłaty temu pracownikowi dodatkowego wynagrodzenia. Dlatego też pracownikowi przebywającemu w delegacji przysługuje w zasadzie wynagrodzenie tylko za ten czas podróży, który odpowiada czasowi jego pracy ( np. jeśli pracuje 8 godzin dziennie to tylko za te 8 godzin otrzyma wynagrodzenie, choćby podróż trwała 10 godzin). Oczywiście zdarza się, że pracodawca wprowadza w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania dodatkowe wynagrodzenie za czas spędzony w podróży służbowej, odbywanej poza godzinami ustalonymi jako czas pracy. Warto jednak wiedzieć, że w sytuacji, gdy pracownik wykorzysta na podróż służbową cały swój czasu pracy i wykona jeszcze dodatkowo jakąś konkretną pracę, wówczas przysługuje mu za tę pracę oprócz normalnego wynagrodzenia również dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Dodatek ten będzie przysługiwał za czas, w ciągu którego ta praca była wykonywana. Praca w delegacji jest rozliczana tak samo jak praca na miejscu, w siedzibie firmy (dotyczy to także godzin nadliczbowych). Zależnie od dnia i pory wykonywania pracy, pracownik powinien otrzymać za godziny nadliczbowe dodatek do swojego wynagrodzenia. W przypadku, gdy odbywa on podróż służbową w dni weekendowe lub święta, które w zwykłym trybie pracy są dla niego dniami wolnymi, wówczas po powrocie powinien otrzymać dzień wolny od pracy. Dzień wolny może być udzielony przez pracodawcę w narzuconym przez niego terminie. Godziny wolne należy wówczas przeliczyć w proporcji, półtorej godziny za każdą przepracowaną godzinę nadliczbową. Jeżeli wybór terminu dnia wolnego ma pracownik, wówczas należy się godzina wolnego za każdą godzinę nadliczbową. W sytuacji, gdy nie ma możliwości udzielenia pracownikowi dnia wolnego, wówczas pracodawca zobowiązany jest do wypłacenia 100% wynagrodzenia za pracę w święta.
Konieczny jest odpoczynek
Należy pamiętać, że pracownik musi mieć co najmniej 11 godzin nieprzerwanego okresu wypoczynku, czyli czas pracy w delegacji, łącznie z powrotem, nie może przekroczyć 13 godzin. Jeżeli więc pracownik wyjeżdża w sprawach służbowych, pracuje i tego samego dnia wraca, spędzając w pracy 16–18 godzin, a potem w następny dzień idzie normalnie do pracy, odpowiedzialnym, także karnie, jest pracodawca.
