Najważniejszy obowiązek każdego pracownika został określony w treści art. 211 w/w aktu prawnego. Zgodnie z nim, przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
- znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
- wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
- dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
- stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
- poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
- niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
- współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Realizacja powyższego obowiązku ma na celu nie tylko respektowanie zasad panujących w danym zakładzie pracy, ale także dbanie o własne bezpieczeństwo. Przekraczając zasady bhp narażamy nie tylko innych współpracowników i szefa na duże ryzyko szkody, ale przede wszystkim możemy zaszkodzić sobie sami. Z drugiej strony realizacja omawianego obowiązku pozostaje w związku z zachowaniem pracodawcy. Żeby można było mówić o konieczności przestrzegania przepisów bhp w zakładzie pracy, muszą one najpierw być ustalone, podane do wiadomości wszystkich zatrudnionych i wreszcie należycie egzekwowane przez zatrudniającego.
Jak zaznaczył WSA w Opolu w wyroku z dnia 26 maja 2011 r. (sygn. akt II SA/Op 17/11), pracownik nie tyko nie powinien świadczyć pracy, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają zagrożenie dla życia i zdrowia, ale wręcz nie może jej wykonywać wówczas, gdy ma świadomość tego, że swoim działaniem i podejmowanymi czynnościami narusza przepisy i zasady bhp, stwarzając zagrożenie życia i zdrowia. Pracownik jest bezwzględnie zobligowany do przestrzegania norm bhp i jest to jego podstawowy obowiązek pracowniczy. Co więcej, zakres pracowniczego obowiązku przestrzegania przepisów bhp nie może zostać ograniczony w żadnych aktach podstawowych, w tym również w regulaminach pracy, czy w układach zbiorowych pracy.
Jak podkreśliła T. Wyka „Zakwalifikowanie w kodeksie pracy jako podstawowych jedynie obowiązków z dziedziny bhp świadczy o dostrzeganej przez ustawodawcę roli tych obowiązków w treści stosunków pracy. Upoważnia to do twierdzenia, że z punktu widzenia powinności obciążających obydwie strony stosunku pracy jest to dziedzina w tym sensie najważniejsza, że angażuje życie i zdrowie pracowników, będące dla nich dobrem najważniejszym, wnoszonym do stosunku pracy wraz ze świadczoną pracą, zasługuje więc na najwyższą ochronę i troskę ze strony ustawodawcy, a także pracodawcy. Jednoznaczne kwalifikowanie przez ustawodawcę obowiązków pracownika (a także pracodawcy) dotyczących bhp jako podstawowych ma nie tylko znaczenie aksjologiczne (stanowi o wartościach, jakie realizuje prawo bhp), ale także ściśle jurydyczne. Każde bowiem naruszenie przez pracownika (a także przez pracodawcę) w sferze bhp uzasadnia skorzystanie z prawa niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę, odpowiednio przez pracodawcę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP oraz przez pracownika na podstawie art. 55 § 11 KP, które to przepisy wymagają, aby naruszenie obowiązków (ciężkie naruszenie) dotyczyło obowiązków podstawowych.”
