Zadaniem Urzędu jest ochrona praw konsumentów, między innymi poprzez regularne kontroluje wzorców umów stosowanych przez deweloperów. UOKiK bada również wzorce umów stosowane przez spółdzielnie mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego, z racji tego, iż nabywcy oferowanych przez nie mieszkań mają te same prawa, co klienci spółek deweloperskich. Z doświadczeń UOKiK wynika, że przedsiębiorcom zdarza się naruszać interesy konsumentów. W ciągu minionego roku Prezes UOKiK wydała aż 44 decyzje dotyczące spółek deweloperskich, nakładając 23 kary w łącznej wysokości 2 464 753. Warto uwypuklić, że 16 przedsiębiorców dobrowolnie zobowiązało się do zaprzestania stosowania niedozwolonych praktyk. Podstawowym problemem było stosowanie we wzorcach umów postawień tożsamych z wpisanymi do rejestru klauzul niedozwolonych. Urząd zakwestionował w ubiegłym roku 297 takich postanowień.
Ponadto, z doświadczeń UOKiK wynika, że jedną z najczęściej stosowanych niedozwolonych praktyk było, zastrzeganie przez przedsiębiorcę w treści wzorca umownego, że cena mieszkania może zostać podniesiona w przypadku zmiany stawki podatku VAT, a kupujący nie może od takiej umowy odstąpić. Wśród przedsiębiorców, którzy stosowali tą klauzulę była spółka Regional Polska z Poznania. Postanowienie to zostało zakwestionowane, ponieważ zgodnie z prawem w przypadku zmiany istotnych warunków umowy konsument powinien mieć możliwość odstąpienia od niej, bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów. Za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, Prezes UOKiK nałożyła na spółkę karę pieniężną w wysokości 142 675 zł i nakazała aneksowanie umów zawierających niedozwolone postanowienie. Decyzja nie jest prawomocna, spółka odwołała się do sądu.
Prezes UOKiK zakwestionowała również postanowienia, które dawały przedsiębiorcom możliwość zmiany metrażu mieszkania. W rezultacie tego nabywca nie mógł być pewny ani ceny, ani wielkości kupowanego lokalu jednocześnie nie mając możliwości odstąpienia od umowy. Jednym z przedsiębiorców stosujących tego rodzaju postanowienia była spółka Mieszkania na Sprzedaż Chrzanowscy z Lublina. Przedsiębiorca zastrzegał, że gdy powierzchnia oddanego do użytku mieszkania będzie się różnić o mniej niż 2% to jego cena nie ulegnie zmianie. Równocześnie spółka zastrzegała, że gdyby powierzchnia mieszkania różniła się o więcej niż 2%, cena mieszkania będzie zmieniona. Praktyka ta narażała konsumentów na zapłacenie wyższej ceny, na otrzymanie mieszkania o mniejszej powierzchni niż to, na które się za które lub na otrzymanie mniejszego mieszkania i otrzymanie rekompensaty. Zgodnie z obowiązującym prawem w wypadku, gdy przedsiębiorca istotnie zmieni warunki umowy, konsument ma prawo odstąpienia od niej oraz domagania rekompensaty odpowiedniej do poniesionych kosztów i utraconych korzyści. Za naruszanie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na spółkę karę w wysokości 35 948 zł. i nakazała zaniechanie stosowania kwestionowanych praktyk. Decyzja jest prawomocna.
Niektórzy przedsiębiorcy zastrzegają także możliwość przesunięcia terminu oddania lokalu ze względu na wystąpienie niezależnych od nich przeszkód. Przykładem jest spółka Quercus z Krakowa, która zastrzegała we wzorcu umowy, że nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienia w oddaniu mieszkania z powodu wystąpienia warunków atmosferycznych uniemożliwiających lub utrudniających prowadzenie robót w normalnym trybie. Natomiast zgodnie z prawem okoliczności tego rodzaju nie mogą być przyczyną wyłączenia odpowiedzialności przedsiębiorcy. Spółka powinna przewidzieć możliwość wystąpienia tego rodzaju okoliczności i uwzględnić je określając realny termin wykonania zobowiązania. Przedsiębiorca dobrowolnie zobowiązał się do zaprzestania i usunięcia skutków stosowania niedozwolonej praktyki.
Do niedawna problemem było również wprowadzanie nabywców mieszkań w błąd przez niezgodne z prawdą informacje w reklamach firm deweloperskich. Pocieszające jest to, że w ubiegłym roku Urząd wydał tylko jedną decyzję stwierdzającą stosowanie tego rodzaju praktyk. Spółka Eko-Park z Warszawy zamieszczała w ogólnopolskiej prasie reklamy w których informowała o możliwości zakupu mieszkania w cenie „od 9000 zł/m2”. Postępowanie prowadzone przez Urząd wykazało, że przedsiębiorca wprowadzał w ten sposób konsumentów w błąd, ponieważ cena nie uwzględniała podatku VAT i była w rzeczywistości wyższa niż w reklamie. Zgodnie z prawem, każdy przedsiębiorca ma obowiązek przekazywania konsumentom pełnej, rzetelnej i prawdziwej informacji na temat oferowanych przez siebie usług. Z kolei podawana przez przedsiębiorcę cena powinna zawierać podatek od towarów i usług. Za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na spółkę karę w wysokości 213 185 zł. Decyzja nie jest prawomocna, spółka może się odwołać od niej do sądu.
W sytuacji, gdy przedsiębiorca stosuje postanowienia wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych, UOKiK może wszcząć przeciwko niemu postępowanie w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Maksymalna możliwa kara wynosi 10% przychodu przedsiębiorcy w roku poprzedzającym wydanie decyzji. Aktualnie w rejestrze klauzul niedozwolonych znajduje się 247 zarejestrowanych postanowień stosowanych przez firmy zajmujące się nieruchomościami. W przypadku sporu z przedsiębiorcą – w tym również w postępowaniu sądowym, konsument może zgłosić się po bezpłatną pomoc do powiatowego lub miejskiego rzecznika konsumentów, a także organizacji konsumenckich.
