Osoba uprawniona
Z pomocy, jakie daje przedmiotowa ustawa może skorzystać osoba uprawniona. Osobą uprawnioną jest osoba doświadczająca trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się. Przepisy ustawy dotyczą także członków rodzin osób uprawnionych, w tym współmałżonka, dzieci własnych i przysposobionych, dzieci obcych przyjętych na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwa, ojczyma, macochy, zięciów i synowych a także osób mających stały lub bezpośredni kontakt z osobami uprawnionymi.Sposoby kontaktu z urzędem
Należy pamiętać, że osoba niepełnosprawna może kontaktować się urzędem w wybrany przez siebie sposób. Oprócz kontaktu osobistego ma do dyspozycji pocztę elektroniczną, wiadomości tekstowe (SMS, MMS), czy komunikację audiowizualną. Może również wykorzystywać w tym celu komunikatory internetowe, przesyłać faksy lub też korzystać ze specjalnych stron internetowych, spełniających standardy dla osób niepełnosprawnych. W przypadku, gdy osoba uprawniona nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych, wówczas ma prawo do współdecydowania wraz z rodzicami lub opiekunami prawnymi o wybranej komunikowania się. Na wniosek takiej osoby są jej udostępniane dokumenty niezbędne do załatwienia sprawy, oczywiście w formie dostępnej dla takiej osoby.
W urzędach musi być tłumacz migowy
Każdy urząd, jednostka Policji, Straży Pożarnej oraz przychodnie i szpitale powinny zatrudniać tłumacza języka migowego. Mają oni udzielać osobom niepełnosprawnym pomocy w załatwianiu wszystkich koniecznych formalności. Świadczenie to jest bezpłatne dla osób, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności (niezależnie od jego stopnia) lub o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Tłumacz powinien się posługiwać językiem migowym w systemach PJM, SJM oraz SKOGN. Odpowiednio PJM oznacza polski język migowy, czyli naturalny wizualno-przestrzenny język komunikowania się osób uprawnionych. Z kolei SJM to system językowo-migowy, przez który należy rozumieć podstawowy środek komunikowania się osób uprawnionych, w którym znaki migowe wspierają wypowiedź dźwiękowo-artykulacyjną. SKOGN jest sposobem komunikowania się osób głuchoniewidomych, czyli podstawowym środek komunikowania się osób uprawnionych, w którym sposób przekazu komunikatu jest dostosowany do potrzeb wynikających z łącznego występowania dysfunkcji narządu wzroku i słuchu. Potrzebę skorzystania z pomocy tłumacza należy zgłosić do właściwego urzędu lub przychodni, co najmniej na 3 dni wcześniej. Można to zrobić między innymi poprzez pocztę elektroniczną lub faks. Takiego obowiązku nie ma w przypadku nagłych sytuacji. Po dokonaniu takiego zgłoszenia odpowiednia instytucja jest zobowiązana do zapewnienia obsługi osoby uprawnionej, w terminie przez nią wyznaczonym lub z nią uzgodnionym.
Pomoc osoby przybranej
Niezależnie od możliwości skorzystania z pomocy urzędowego tłumacza, osoba niepełnosprawna może również korzystać w tym zakresie z pomocy innej, dowolnie wybranej przez siebie osoby, tzw. osoby przybranej. Osoba przybrana to osoba, która skończyła 16 lat i została wybrana przez uprawnionego w celu ułatwienia jej porozumienia i udzielenia pomocy w załatwieniu spraw w organach administracji publicznej, jednostkach systemu, podmiotach leczniczych, jednostkach Policji, Państwowej Straży Pożarnej i straży gminnych. Prawo do korzystania z osoby przybranej może być ograniczone wyłącznie ze względu na zasady określone w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2010r. o ochronie informacji niejawnych. W przypadku, gdy niepełnosprawny korzysta z pomocy takiej osoby zobowiązany urząd nie może wymagać przedstawienia dokumentów potwierdzających znajomość PJM, SJM lub SKOGN przez tę właśnie osobę.
Obowiązek zachowania tajemnicy
Osoba realizująca świadczenie musi zachować w tajemnicy wszelkie dane i informacje związane z osobą, które ze świadczenia korzysta. Takiego obowiązku nie ma sytuacji, gdy życie lub zdrowie osoby uprawnionej jest pod znakiem zapytania lub gdy osoba uprawniona albo jej przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy.
