Na początku konsultacji zakładana jest karta konsultacyjna, w której znajdują się następujące dane: imię i nazwisko, nr telefonu, adres pocztowy, data konsultacji, kto ją prowadzi, z czym zgłasza się dana osoba, czy robi to po raz pierwszy, skąd dowiedziała się o naszym ośrodku i co (jaką formę pomocy) jej proponujemy. Mówiąc innymi słowami, zakładamy takiej osobie coś w rodzaju „karty pacjenta”, na której znajdują się podstawowe o niej dane. Moje pytanie brzmi: czy w świetle polskiego prawa jesteśmy zobowiązani, aby uzyskiwać od pacjentów (pisemnie poświadczoną) zgodę na „przetwarzanie danych osobowych dla celów ewidencyjnych”, czy nie jest to konieczne (np. zakładana jest domniemana zgoda pacjenta na to, skoro podaje konsultantowi swoje dane osobowe)? Dla jasności obrazu dodam, że nie mamy żadnych związków z NFZ-em, jesteśmy po prostu prywatnym ośrodkiem psychoterapii, którego formułą prawną jest fundacja.
W pierwszej kolejności należy ustalić czy prowadzona przez Państwa działalność ma charakter działalności leczniczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o działalności leczniczej, za taką działalność uważane jest działalność polegająca na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Działalność taka może być wykonywana zarówno przez przedsiębiorców jak i przez inne podmioty wymienione w ustawie, w tym fundacje. Również ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego określa, że w działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne.
Nie ma zatem wątpliwości, że fundacja może świadczyć działalność leczniczą w zakresie ochrony zdrowia. W zakresie wykonywanych przez fundacje czynności należy jednak ustalić, czy stanowią one świadczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 2 pkt. 10 ustawy o działalności leczniczej za świadczenie zdrowotne uważane są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Ponadto zgodnie z definicją porady psychologicznej zawartej w Standardach Świadczeń Psychologicznych wydanych przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne, porada taka jest specjalistycznym świadczeniem zdrowotnym nastawionym na rozwiązanie zgłaszanego przez pacjenta, jego rodzinę lub opiekuna problemu. W skład porady wchodzi m. in. wstępna rozmowa otwierająca kontakt, a także wywiad i określenie problemu chorego, a także skierowanie go do odpowiedniej dla niego formy leczenia. Warto także zaznaczyć, że zgodnie z § 9 ust. 1 Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów i zakresów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania z dnia 21 grudnia 2010 roku osoba kierująca pacjenta na badanie lub konsultację przekazuje podmiotowi, do którego kieruje pacjenta, wraz ze skierowaniem, informacje z dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pacjenta niezbędne do przeprowadzenia tego badania lub konsultacji.
Tym samym, w mojej ocenie prowadzona przez Państwa działalność mieści się w pojęciu pomocy psychologicznej, a tym samym stanowi świadczenie zdrowotne. W związku z tym, do przetwarzania przez Państwa danych osobowych pacjenta będą mieć zastosowanie przepisy odnoszące się do dokumentacji medycznej.
Dokumentacja taka obecnie może być prowadzona zarówno w formie dokumentacji papierowej, jak i elektronicznej. Od dnia 1 sierpnia 2017 roku dokumentacja będzie mogła być prowadzona jedynie w formie elektronicznej.
Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta dane zawarte w dokumentacji medycznej podlegają ochronie określonej w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych. W tym zakresie zatem do przetwarzania danych osobowych co do zasady będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 29.08.1997 roku o ochronie danych osobowych (dalej u.o.d.o.), chyba że przepisy odrębnych ustaw, które odnoszą się do przetwarzania danych, przewidują dalej idącą ich ochronę, niż wynika to z ustawy o ochronie danych osobowych, wówczas stosuje się przepisy tych ustaw. Zgodnie z art. 27 ust. 1 u.o.d.o. ustawa zasadniczo zabrani przetwarzania tzw. danych wrażliwych (m. in. danych o stanie zdrowia). Przetwarzanie takich danych jest możliwe w przypadkach wymienionych w ustawie. Może to nastąpić w szczególności w przypadku, gdy osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę na piśmie, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych. Bez zgody dane takie mogą być przetwarzane w przypadku, gdy przetwarzanie jest prowadzone w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych i są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych.
Tym samym odpowiadając na pytanie dotyczące konieczności uzyskania zgody pacjenta na przetwarzanie danych, to w świetle wyżej określonych przepisów, zgoda pacjenta nie musi być wyrażona na piśmie jeżeli uznamy, że zostaną Państwo „uznani” za osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych, pod warunkiem, że są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych. Ta ochrona danych osobowych musi być także zapewniona w przypadku gdy taka zgodę Państwo uzyskacie od pacjenta, bo w tym zakresie obowiązują Państwa przepisy Rozdziału V ustawy – Zabezpieczenie danych osobowych.
