W przypadku zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, z wyjątkiem kosztów określonych w ustawie (art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, Dz.U. z 2014 r. poz. 827 ze zm.) poprzez złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy (art. 30 ust. 1 zd. 1 ustawy o prawach konsumenta). Bieg terminu do odstąpienia od umowy rozpoczyna się od dnia zawarcia umowy.
Zgodnie z art. 84 § 1 Kodeksu cywilnego w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (§ 2). Jeżeli jednak druga strona wywołała błąd podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.
Należy jednak pamiętać, że niespełnienie oczekiwań strony umowy odnośnie do sposobu jej wykonania przez drugą stronę i związane z tym twierdzenie że nie doszło do właściwego wykonania umowy nie stanowi podstawy do przyjęcia, że umowa została zawarta w warunkach błędu co do treści czynności prawnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 6 maja 1997 r., I CKN 91/97). Niemniej jednak wystarczające do uznania za błąd jest, aby osoba, której składane jest oświadczenie woli, przyczyniła się do powstania mylnego przekonania u składającego oświadczenie. Działanie adresata oświadczenia nie musi być wyłączną przyczyną błędu, ale jedną z jego przyczyn (zob. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 października 2000 r., IV CKN 144/00, OSNC 2001 nr 4, poz. 60, str. 62).
Jak wynika z treści art. 57 ust. 6 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne, w przypadku zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, w tym o zapewnienie przyłączenia do publicznej sieci telekomunikacyjnej, związanego z ulgą przyznaną abonentowi, wysokość roszczenia z tytułu jednostronnego rozwiązania umowy przez abonenta lub przez dostawcę usług z winy abonenta przed upływem terminu, na jaki umowa została zawarta, nie może przekroczyć wartości ulgi przyznanej abonentowi pomniejszonej o proporcjonalną jej wartość za okres od dnia zawarcia umowy do dnia jej rozwiązania. Roszczenie nie przysługuje w przypadku rozwiązania przez konsumenta umowy przed rozpoczęciem świadczenia usług, chyba że przedmiotem ulgi jest telekomunikacyjne urządzenie końcowe.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że została zawarta umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych i w terminie 14 dni od jej zawarcia nie złożono oświadczenia o odstąpieniu. Podejmowanie działań w zaistniałej sytuacji utrudnia brak daty na umowie przesłanej w złączeniu, a zatem – w razie dochodzenia roszczeń – nie wiadomo, od jakiego dnia liczyć upływ terminów i „rozpoczęcie świadczenia usług”. Praktyka tego rodzaju przedsiębiorstw świadczących usługi telekomunikacyjne polega często na dopisywaniu daty po podpisaniu umowy. Należy także zwracać uwagę, czy nie zostają podpisane dwie umowy z różnymi datami bądź więcej niż jeden egzemplarz umowy dla strony przedsiębiorcy telekomunikacyjnego. Nieuczciwe przedsiębiorstwa doprowadzają w ten sposób do zawarcia dwóch umów, z których jednej z datą późniejszą. Po wypowiedzeniu pierwszej umowy przez konsumenta, który sądził, że jest to jedyna, jaką zawierał, naliczane są opłaty z tytułu „drugiej” rzekomo później zawartej umowy (np. z późniejszą datą) już po upływie terminu 14 dni.
Prawo konsumenckie przewiduje termin do odstąpienia, jednak nie zwalnia konsumenta z obowiązku zapoznania się z treścią podpisywanej umowy, a tym samym ze skutków jej zawarcia. W przypadku odstąpienia od umowy (nie chodzi tutaj o uchylenie się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia woli) przedsiębiorca, z którym została zawarta umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych będzie mógł naliczyć karę umowną, jeżeli ta została w umowie przewidziana. W § 1 ust. 13-15 załączonej do Pytania umowy określone są warunki naliczania i zapłaty kary umownej w razie jednostronnego wypowiedzenia umowy („Opłata Wyrównawcza w wysokości 25 zł za każdy pełny miesiąc, który pozostał do końca trwania Umowy, liczonych od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło rozwiązania Umowy; „Opłata Wyrównawcza wyczerpuje całość roszczeń Operatora z tytułu przyznanych Abonentowi ulg”).
Konsument zawierający umowę pozostający w błędzie co do treści czynności prawnej, może uchylić się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia woli, w którym wyraził wolę zawarcia umowy o świadczenie takiej usługi. W celu unieważnienia umowy, konsument powinien złożyć na piśmie oświadczenie przedsiębiorcy, z którego jasno będzie wynikać, iż konsument zawarł umowę pod wpływem błędu i w związku z powyższym, uchyla się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli w tym zakresie. Zgodnie z art. 88 § 2 kodeksu cywilnego uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu wygasa z upływem roku od jego wykrycia. Z opisanego stanu faktycznego wynika, że takie oświadczenie zostało złożone. Jeżeli przedsiębiorca, któremu konsument złoży oświadczenie o uchyleniu się od skutków wadliwego oświadczenia woli, będzie kwestionować takie uchylenie się, wówczas może wystąpić do sądu z powództwem o świadczenie przeciwko konsumentowi. W takim przypadku o ważności czynności prawnej ostatecznie zadecyduje sąd. Inna droga co do zasady wiąże się z zapłatą określonej w umowie kary w związku z jednostronnym odstąpieniem. Niemniej jednak w tego rodzaju sytuacjach wskazane jest działanie z udziałem właściwego miejscowo Powiatowego (Miejskiego) Rzecznika Konsumentów. Pomocy udziela także Centrum Informacji Konsumenckiej Urzędu Komunikacji Elektronicznej.
Podstawa prawna:
[art. 27–30 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2014 r. poz. 827 ze zm.)]
[art. 84 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)]
[art. 57 ust. 6 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.)]
