Funkcja poręczenia
Poręczenie jest dla wierzyciela formą dodatkowego zabezpieczenia spłaty długu na wypadek, gdyby dłużnik nie miał możliwości lub nie chciał tego zrobić. Poręczyciel przyjmuje na siebie wszystkie skutki prawne idące za poręczeniem zobowiązania.
Forma i zakres umowy poręczenia
Poręczenie zawierane jest w formie umowy, której stronami są wierzyciel i poręczyciel. Jest ono umową odrębną od długu głównego. Sama umowa nie musi mieć formy pisemnej ale oświadczenie poręczyciela powinno być złożone na piśmie pod rygorem nieważności. Najważniejszym elementem tej umowy jest określenie zobowiązania, za które poręcza poręczyciel, ze wskazaniem wierzyciela i dłużnika. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga zakres zobowiązania dłużnika. Poręczenie jest bowiem ściśle związane z wierzytelnością, którą zabezpiecza i bez niej nie istnieje. Jednak czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela, czyli np. nie może on odpowiadać za zwiększoną kwotę kredytu. W umowie określa się również, czy poręczenie dotyczy wyłącznie zobowiązania głównego, czy również świadczeń ubocznych, czyli np. odsetek.
Przedmiot umowy
Przedmiotem poręczenia może być każde zobowiązanie dłużnika bez względu na to skąd się wywodzi. Może to być zarówno świadczenie pieniężne, jak i osobiste. Można poręczyć za całe zobowiązanie albo za jego część, a nawet w umowie ograniczyć odpowiedzialność poręczyciela tylko do pewnej określonej wielkości. Przedmiotem poręczenia może być zarówno dług istniejący w chwili zawarcia umowy, jak również dług przyszły, przy czym poręczenie przy długu przyszłym powinno być określone do wysokości z góry oznaczonej. Może być ono odpłatne lub nieodpłatne, tzn. udzielając poręczenia poręczyciel może żądać wynagrodzenia ale może to zrobić zupełnie bezinteresownie.
Strony umowy
Stronami umowy poręczenia są poręczyciel i wierzyciel, który zawarł umowę pożyczki z dłużnikiem. Dłużnik nie jest stroną takiej umowy, nie musi nawet wiedzieć o jej zawarciu. Umowa poręczenia może zostać zawarta nawet wbrew jego woli, choć rzadko się to zdarza. Stronami umowy poręczenia mogą być wszelkie podmioty prawa cywilnego, czyli osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz tzw. ułomne osoby prawne, czyli podmioty, który nie posiadają osobowości prawnej ale mają zdolność prawną jak np. spółka jawna, komandytowa, czy wspólnota mieszkaniowa. Po każdej stronie umowy poręczenia może wystąpić jedna lub więcej osób działających wspólnie albo osobno.
Odpowiedzialność poręczyciela
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela. W przypadku braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. W związku z tym, z chwilą gdy dług stanie się wymagalny wierzyciel może żądać jego spłaty łącznie od dłużnika i poręczyciela albo też od każdego z nich osobno. Jeżeli dłużnik nie płaci swojego zobowiązania wtedy wierzyciel może dochodzić roszczeń od poręczyciela. Odpowiada on wtedy nie tylko za dług za który poręczył ale również za odsetki, kary umowne i koszty sądowe. Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi, w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. Co ważniejsze nie traci on powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela. Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył. W przypadku, gdy tego nie uczyni a dłużnik zobowiązanie wykonał, nie może on żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w złej wierze.
