Spis treści
Copyright trolling
Ostatnie lata na całym świecie przyniosły rozwój zjawiska nazywanego „copyright trolling”, polegającego na masowym, zautomatyzowanym ustalaniu naruszeń prawa autorskiego – przede wszystkim poprzez sieć Internet – oraz rozsyłaniu propozycji ugód dzierżawcom łącz internetowych, z których nastąpiło naruszenie praw majątkowych. W ciągu ostatnich miesięcy – jak podkreślają posłowie – działalność taką rozpoczęły kancelarie prawne w Polsce, jednak z uwagi na długotrwały charakter postępowań cywilnych oraz konieczność gromadzenia przekonującego materiału dowodowego dla uzasadnienia swoich roszczeń – zwłaszcza ustalenia konkretnej osoby dokonującej naruszenia praw – uprawnieni z tytułu praw autorskich na masową skalę składają do Prokuratury zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 116 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (por. uzasadnienie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, www.sejm.gov.pl).
Warto zaakcentować, że, w myśl powołanego powyżej przepisu ten, kto – bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom – rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Naganność postępowania
Osobom, którym zarzuca się łamanie praw autorskich, wysyłane są informacje o rozpoczętych postępowaniach karnych. Informacja umieszczana jest w rozsyłanych do abonentów wezwaniach do zawarcia ugody. Wzory takiej „ugody” przewidują zrzeczenie się roszczeń uprawnionego pod warunkiem zapłaty kwot pieniężnych od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Autorzy projektu wskazują, iż tak formułowane wezwania nie są rozsyłane do osób, co do których można z pewnością stwierdzić, że dokonały naruszenia praw autorskich, a jedynie takich, które zawarły stosowne umowy z dostawcami usług internetowych i których dane osobowe w związku z powyższym są przez nich gromadzone. Tym samym, wobec stanowczego charakteru pism oraz oparcia ich o autorytet organów państwa, w tym zagrożenie dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej i prawnokarnej, na zawarcie „ugody” decydują się bardzo często osoby nie mające nic wspólnego z naruszeniem prawa, a zmierzające jedynie do polubownego zakończenia sprawy (por. uzasadnienie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, www.sejm.gov.pl).
Brak konieczności ścigania
Autorzy projektu argumentują, powołując się również na prawo międzynarodowe. Aktem prawnym, który wymaga nałożenia sankcji karnych na sprawców naruszania praw autorskich jest Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej z 1994 r. W myśl art. 61 Porozumienia, członkowie mają obowiązek ustanowić procedury karne i kary, które będą stosowane przynajmniej w przypadkach umyślnego podrabiania znaku towarowego lub piractwa praw autorskich, dokonanego na skalę handlową. Według posłów oznacza to, że ściganie każdego rozpowszechnienia przedmiotu praw autorskich wykracza zdecydowanie poza obowiązki nałożone na Polskę Porozumieniem. Wobec opisanego masowego i zautomatyzowanego wykorzystywania przepisów karnych do realizowania roszczeń cywilnoprawnych na koszt Skarbu Państwa oraz braku przeszkód prawnych do zmiany przedmiotowego przepisu, zmiana ta przyniesie wymierne skutki w postaci racjonalnego wykorzystywania zasobów osobowych i finansowych organów ścigania i skupieniu ich na czynach szczególnie godzących w uprawnionych z praw autorskich. Zmiana ta nie przeszkodzi, zdaniem autorów projektu, realizacji słusznie przysługujących twórcom i innym uprawnionym z praw autorskich roszczeń cywilnoprawnych wobec osób naruszających te prawa (por. uzasadnienie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, www.sejm.gov.pl).
Zakres zmian
Zgodnie z aktualną treścią przepisu art. 116 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych karalności podlega także zachowanie sprawcy nieumyślne i nie nastawione na uzyskanie korzyści majątkowej, które polega na bezprawnym rozpowszechnianiu cudzego utworu. Założeniem projektu jest wprowadzenie karalności wyłącznie takiego rozpowszechniania cudzej twórczości, które jest dokonywane w celu uzyskania korzyści majątkowej. Cel uzyskania takiej korzyści przemawia za umyślnością czynu oraz godnymi potępienia pobudkami.
Etap realizacji
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych 19 września 2014 roku skierowano do opinii Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu oraz do Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.
Podstawa prawna
Art. 116 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.).
Art. 61 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (Dz.U.UE.L.1994.336.214).
Źródło
www.sejm.gov.pl
