Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów na bieżąco monitoruje rynek przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, czego efektem jest najnowszy raport z kontroli przeprowadzonej przez Inspekcję Handlową na zlecenie Urzędu. Inspektorzy skontrolowali 162 przedsiębiorców stwierdzając nieprawidłowości u 60 z nich. Najczęstsze zastrzeżenia dotyczyły: realizowania umów przez osoby nieposiadające licencji, niezamieszczania w umowie imienia i nazwiska pośrednika odpowiedzialnego za jej wykonanie, numeru jego licencji, a także oświadczenia o posiadanym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej oraz brak ubezpieczenia OC. Warto podkreślić, że większość nieprawidłowości była przez przedsiębiorców usuwana jeszcze w trakcie kontroli.
Jak więc wybrać pośrednika? Na co zwrócić uwagę podpisując z nim umowę? Co zrobić, aby nie być rozczarowanym zaoferowaną pomocą? Zanim wybierzemy przedsiębiorcę, któremu powierzymy pośrednictwo przy zakupie mieszkania, należy się upewnić, czy posiada on licencję zawodową lub czy zatrudnia osobę posiadającą taki dokument. Informację o licencjonowanych podmiotach można znaleźć w centralnym rejestrze pośredników nieruchomościami na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury. Jest to bardzo ważne, ponieważ jedynie osoba, która posiada licencję może przeprowadzać transakcje związane z obrotem nieruchomościami. Ponadto pośrednik musi posiadać ubezpieczenie OC od szkód wyrządzonych w związku z wykonywaniem zawodu zarówno przez niego, jak i osoby działające pod jego nadzorem. To może ułatwić nam uzyskanie odszkodowania w sądzie w przypadku, gdy nie wywiąże się z umowy lub wyrządzi szkodę.
Zgodnie z prawem umowa pośrednictwa musi zostać zawarta na piśmie – inaczej jest nieważna. Zanim umowa zostanie podpisana należy ją uważnie przeczytać. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących postanowień zawartych w kontrakcie, należy poprosić o ich wytłumaczenie lub doprecyzowanie. W umowie muszą się znaleźć następujące informacje: określenie stron umowy – dane osobowe i adresowe konsumenta oraz przedsiębiorcy świadczącego usługę oraz dane osobowe licencjonowanego pośrednika w obrocie nieruchomościami odpowiedzialnego za jej realizację, numer jego licencji oraz oświadczenie, że posiada ubezpieczenie OC. Umowa musi określać przedmiot i zakres umowy – jednoznaczne określenie, czego oczekuje się od pośrednika, np. pomocy w zakupie mieszkania, uzyskaniu kredytu bankowego i co konsument w zamian jest zobowiązany zrobić. Pamiętajmy, że pośrednik ma prawo, ale też obowiązek – bez uzyskania pełnomocnictwa właściciela nieruchomości – wglądu oraz pobierania odpowiednich odpisów, wypisów, zaświadczeń z ksiąg wieczystych, ewidencji gruntów itd. Ponadto, kiedy sprzedający przedstawi wszystkie niezbędne dokumenty pośrednik ma obowiązek je zweryfikować. W kontrakcie należy określić, za jakie czynności będzie obowiązywało wynagrodzenie oraz ustalenie sposobu obliczania wynagrodzenia, jakie przysługiwać będzie przedsiębiorcy za wykonanie umowy. Należy podać również wynagrodzenie po wygaśnięciu umowy pośrednictwa – o ile obie strony zgadzają się na to oraz zostało to w sposób jasny i precyzyjny określone w kontrakcie, pośrednik ma prawo do wynagrodzenia w sytuacji, kiedy do kupna nieruchomości doszło po wygaśnięciu umowy, ale w wyniku działań podjętych przez niego. Ważny jest również oczywiście czas trwania umowy, bowiem umowa może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony. Należy także zapisać, w jakiej sytuacji i na jakich warunkach może zostać wypowiedziana. Umowę pośrednictwa może podpisać z konsumentem osoba niebędąca licencjonowanym pośrednikiem. W umowie takiej zawsze muszą się jednak znajdować dane identyfikujące licencjonowanego pośrednika zatrudnionego przez agencję czy biuro nieruchomości, numer jego licencji oraz oświadczenie o posiadaniu przez niego ubezpieczenia oc.
Warto pamiętać o tym, że na pośrednika, który nie wywiązuje się z umowy lub działa w sposób nieuczciwy można złożyć skargę do Komisji Odpowiedzialności Zawodowej działającej przy Ministrze Infrastruktury. Konsumenci mogą skorzystać również z pomocy m.in. miejskich lub powiatowych rzeczników konsumentów.
