Spis treści
Czym jest bigamia?
Bigamia to nic innego, jak pozostawanie jednocześnie w więcej niż jednym związku małżeńskim. Nie ulega jednak wątpliwości, że istnienie małżeństwa bigamicznego godzi w istniejący stan prawny jak również obraża poczucie moralne społeczeństwa. Dlatego też pozostawanie w związku małżeńskim stanowi tak zwaną przeszkodę małżeńską, a zawarcie małżeństwa bigamicznego jest uznawane za przestępstwo. O ile współcześnie małżeństwa bigamiczne stanowią margines, o tyle w czasach wojennych i powojennych nie były już aż taką rzadkością.
Bigamia jako przeszkoda małżeńska
Zgodnie z normą art. 13 § 1 – 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim. Unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim, jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, chyba że ustanie tego małżeństwa nastąpiło przez śmierć osoby, która zawarła ponownie małżeństwo pozostając w poprzednio zawartym związku małżeńskim.
Skutki małżeństwa bigamicznego
Małżeństwo bigamiczne zawarte mimo podstawy do jego unieważnienia określonej w art. 13 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzi wszelkie skutki "ważnego" związku małżeńskiego, aż do chwili uprawomocnienia wyroku orzekającego jego unieważnienie. I tak na przykład, jeżeli małżeństwo takie trwało aż do śmierci represjonowanego, to jego małżonek bigamiczny nabywa uprawnienia do roszczenia z art. 8 ust. 1 i 2a ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.(Zobacz uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 marca 2006 r., sygn. akt II AKa 61/06.)
Sprawy, w których przedmiotem jest żądanie unieważnienia małżeństwa z powodu bigamii a zasady współżycia społecznego
Zgodnie z normą art. 5 kodeksu cywilnego, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
W sprawach, w których przedmiotem jest żądanie unieważnienia małżeństwa z powodu bigamii przepis art. 5 kodeksu cywilnego nie może mieć zastosowania bez względu na to, jakie skutki unieważnienie małżeństwa wywoła w sferze interesów współmałżonka. Zawarcie małżeństwa bigamicznego, stanowiącego przestępstwo, jak również utrzymywanie takiego małżeństwa godzi w sposób rażący w istniejący porządek prawny i obraża poczucie moralne społeczeństwa, likwidacja więc takiego stanu rzeczy leży w szeroko pojętym interesie społecznym wyższego rzędu, przed którym interes jednostki musi ustąpić. (Zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 1973 r., sygn. akt II CR 106/73.)
Przestępstwo bigamii
W świetle regulacji art. 206 kodeksu karnego, kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Bigamia jest tym samym zaliczania do tak zwanych przestępstw przeciwko rodzinie i opiece.
Przestępstwo bigamii może być popełnione jedynie przez osobę, która pozostaje w ważnym związku małżeńskim. Zgodnie z regulacją art. 1 § 1 i 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Małżeństwo zostaje również zawarte, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa. Gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.
Podstawa prawna:
Art. 1, art. 13 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2012.788)
Art. 206 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U.1997.88.553)
Art. 5 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.2014.121)
