Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania powyższego okresu. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu.
W takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracowników – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek. Pracownica zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego, najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Do wniosku dołącza się zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika-ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika, wskazany w jego wniosku o udzielenie urlopu, przypadający bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.
Wracając do pracy młoda mama powinna wiedzieć, że od tej pory przysługuje jej trochę więcej praw, niż przed urodzeniem dziecka. Po pierwsze, będąc na urlopie macierzyńskim pracodawca nie ma prawa zwolnić takiej pracownicy (podobnie jak przy urlopie wychowawczym czy wypoczynkowym). Jedynym wyjątkiem jest ogłoszenie upadłości danego zakładu pracy, jego likwidacja lub rozpoczęcie grupowych zwolnień. Nie zapominajmy też, że wszelkie przewinienia uzasadniające zwolnienie dyscyplinarne również należą do powyższych wyjątków. W takich sytuacjach status młodej matki nie będzie w ogóle pomocny.
Kolejnym uprawnieniem jest gwarancja pracy w warunkach identycznych jak przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego. Pracodawca nie może zatem zmieniać podczas twojej nieobecności jakichkolwiek zapisów zawartej umowy, zwłaszcza tych, które odnoszą się do warunków pracy i płacy. Oczywiście wykonywanie innej funkcji po powrocie z urlopu jest prawnie dopuszczalne, jednakże bezwzględnie na takich samych warunkach finansowych i w zgodzie z posiadanym wykształceniem czy kwalifikacjami.
Następnym prawem jest żądanie zmniejszenia wymiaru godzin pracy – nie mniej jednak od połowy dotychczasowego pełnego wymiaru. Tym samym pracując przed urlopem macierzyńskim 20 godzin tygodniowo, po urlopie można zażądać skrócenia godzin pracy do maksymalnie 10 godzin tygodniowo. Pracodawca nie może w takiej sytuacji odmówić zmiany postulowanych godzin pracy.
Dodatkowym atutem bycia młodą matką jest możliwość pójścia na urlop wychowawczy. Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4 roku życia. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Pracownik mający tak wskazany okres zatrudnienia bez względu na to, czy korzystał z urlopu wychowawczego przewidzianego w tym przepisie, może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika. Rodzice lub opiekunowie dziecka spełniający warunki do korzystania z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy. Urlopu wychowawczego udziela się na wniosek pracownika, przy czym pracodawca nie może odmówić jego udzielania. Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 4 częściach.
Pamiętajmy, że niestosowanie się do powyższych reguł przez pracodawcę jest naruszeniem praw pracowniczych, a to z kolei wiąże się z możliwością skierowania sprawy przez pracownicę, której prawa są naruszane, do właściwego sądu pracy.a
