W myśl art. 33 § 1 i § 2 pozbawiono prawa do udziału na prawach strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym gminę, której wójt (burmistrz, prezydent) wydał jako organ podatkowy pierwszej instancji decyzje podatkową, a podatek stanowi dochód tej gminy w sytuacji, gdy przedmiotem tego postępowania jest decyzja organu odwoławczego w sprawie tego podatku. Art. 50 § 1 pozbawia gminę prawa wniesienia skargi na decyzję organu wyższej instancji wydaną w wyniku rozpatrzenia odwołania od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez wójta (burmistrza, prezydenta) tej gminy w sytuacji, gdy decyzja organu odwoławczego ma wpływ na prawa i obowiązki tej gminy lub jej organów.
Zgodnie z art. 165 Konstytucji jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługuje im prawo własności, a także inne prawa majątkowe. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Według wnioskodawcy ten artykuł konstytucji jest dla samorządu terytorialnego tym samym, czym dla obywatela konstytucyjne prawo do sądu. Orzecznictwo sądowe nadało zaskarżonym przepisom taką treść, że wykluczają one udział jednostki samorządu terytorialnego w postępowaniu przed sądem administracyjnym w sytuacji, gdy decyzję wydał wójt, burmistrz lub prezydent. Ustalone w ten sposób normatywne znaczenie kwestionowanych przepisów wypacza w ocenie wnioskodawcy ich treść prowadząc do niezgodności z konstytucją. Zatem skoro konstytucja gwarantuje jednostkom samorządu terytorialnego ochronę sądową ich samodzielności, to gwarancja ta musi mieć charakter realny, a nie pozorny. Regulacje prawa podatkowego kształtują właścicielskie prawa gminy w zakresie dochodów publicznych. Jeżeli więc przepis prawa stanowi, że dany podatek stanowi dochód gminy, to gmina musi posiadać środki prawne, aby to prawo ochronić i dochodzić określonego rozstrzygnięcia przed sądem.
W wyroku z 29 października 2009 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 33 i art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi są zgodne z art. 165 konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że sądowa ochrona samodzielności jednostek samorządu terytorialnego obejmuje te sferę ich działania, w której konstytucja zapewnia im samodzielność. Jednostki samorządu mają zdolność sądową w postępowaniu cywilnym. Mogą również dochodzić praw w postępowaniu sądowoadministracyjnym w sytuacjach, gdy są adresatami m.in. decyzji administracyjnych. Pojęcie ochrony sądowej różni się od pojęcia prawa do sądu. Prawo do sądu jest konstytucyjnie chronionym prawem podmiotowym i zakłada prawo danego podmiotu do samodzielnego uruchomienia procedury sądowej, a także prawo do wysłuchania w tym postępowaniu. Sądowa ochrona samodzielności bardziej akcentuje aspekt przedmiotowy mechanizmów ochrony ukierunkowanych na zapewnienie prawidłowego wykonywania zadań publicznych. Zakłada też pozostawienie szerszej swobody ustawodawcy co do sposobów jej urzeczywistnienia.
Według Trybunału art. 165 ust.1 i 2 konstytucji nie wymaga zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego statusu strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym, gdy jednostka ta nie występuje jako adresat działań władczych innych organów władzy publicznej, ale sama podejmuje takie działania wobec innych podmiotów. Konstytucja nie nakłada też obowiązku przyznania w takiej sytuacji jednostkom samorządu prawa do wniesienia skargi na decyzje organu odwoławczego. Zaskarżone przepisy mieszczą się w granicach swobody regulacyjnej pozostawionej ustawodawcy. Są także zgodne z konstytucją przy takiej interpretacji, która odmawia jednostkom samorządu prawa do uczestniczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz prawa do wnoszenia skarg do sądów administracyjnych w sytuacji, w której organ danej jednostki rozpatrywał sprawę administracyjną i wydal decyzję administracyjną w pierwszej instancji. Jest jednak możliwe, aby ustawodawca w odmienny sposób uregulował kwestię jednostek samorządowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym pod warunkiem, że nie wykroczy poza zakres przysługującej mu swobody regulacyjnej.
