Wystawiony przez sąd tytuł wykonawczy uprawnia wierzyciela do dochodzenia zaspokojenia swojego roszczenia na drodze postępowania egzekucyjnego, należy przy tym pamiętać, że zawsze istnieje możliwość pozbawienia go wykonalności. Takie działania mogą zostać podjęte przez samego dłużnika, a wszystko dzięki specjalnie ku temu stworzonym powództwom przeciwegzekucyjnym. W praktyce może zdarzyć się bowiem, że nie każdy wystawiony przez sąd tytuł wykonawczy jest słuszny i sprawiedliwy – niekiedy dana osoba nie jest w ogóle zobowiązana do zaspokojenia roszczenia innej osoby (rzekomego wierzyciela), a czasem zobowiązanie zostało już po prostu wykonane lub uległo przedawnieniu.
Zgodnie z treścią art. 840 KPC, dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:
- przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
- po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;
- małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 KPC, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
Jeżeli podstawą egzekucji jest tytuł pochodzący od organu administracyjnego, do stwierdzenia, że zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane, powołany jest organ, od którego tytuł pochodzi.
Zgodnie z wyrokiem sądu apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 stycznia 2013 r. (sygn. akt I ACz 107/13), powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego jest sposobem obrony merytorycznej przed prowadzoną egzekucją, pozwalającym na pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, jeżeli prowadzenie egzekucji na podstawie tego tytułu narusza prawa podmiotowe dłużnika wynikające z prawa materialnego. Zmierza ono do odmiennego, niż to wynika z tytułu wykonawczego, ukształtowania prawa. Jest to zatem powództwo niezależne od podstawy roszczenia i rozstrzygnięcia objętego tytułem wykonawczym, zmierza, bowiem do pozbawienia wykonalności tego tytułu nie dlatego, że tytuł egzekucyjny nie odpowiadał prawu w dacie jego powstania (wydania orzeczenia), lecz dlatego, że bądź nie było podstaw do nadania klauzuli wykonalności, bądź też nastąpiły – po powstaniu tytułu – zdarzenia, które wyłączają dopuszczalność egzekucji. W związku z tym wysokość opłaty od pozwu w przypadku powództwa z art. 840 KPC określa nie wartość przedmiotu sporu, którego rozstrzygnięcie znalazło wyraz w danym tytule wykonawczym, lecz ta wartość przedmiotu sporu, którą stosownie do art. 19 § 2 KPC poda dłużnik i która będzie przez to podstawą do określenia wysokości opłaty stosunkowej względnie, którą sąd mając na względzie powyższe skoryguje w trybie art. 25 KPC.
Na zakończenie pamiętajmy, że opłata od omówionego w niniejszym artykule powództwa przeciwegzekucyjnego wynosi 5% wartości przedmiotu sporu. Uiszczamy ją poprzez naklejenie znaków opłaty sądowej na piśmie podlegającym opłacie lub przez uiszczenie jej gotówką w kasie właściwego do rozpoznania sprawy sądu albo też poprzez przelanie właściwej kwoty pieniężnej na rachunek bankowy danego sądu.
