Zgodnie z treścią art. 415 Kodeksu cywilnego, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Powyższy przepis stanowi ogólną podstawę roszczeniową każdego poszkodowanego. Dalsze przepisy KC precyzyjnie określają podmioty odpowiedzialne za powstanie szkody, w zależności oczywiście od sytuacji, która związana jest z naszą szkodą. Okoliczności sprawy mogą być bardzo różne, szkoda może zostać wyrządzona zarówno przez małoletniego, organ władzy publicznej, zwierzę, czy nawet produkt niebezpieczny. Warto zatem w pierwszej kolejności bardzo dokładnie określić zdarzenie, przez które zostaliśmy poszkodowani, a dopiero później ustalać sprawcę, od którego będziemy mogli żądać określonej sumy pieniędzy – oczywiście w zgodzie z przepisami KC. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że odpowiedzialności za szkodę nie poniosą: małoletni, który nie ukończył lat trzynastu; osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (chyba że taki stan wywołała samodzielnie – za pomocą środków odurzających lub alkoholu); kto zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz albo zabił lub zranił cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywołał, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone; kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
Zgodnie z treścią art. 361 i 363 KC, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
Jeżeli ustalimy już winnego powstałej szkody oraz formę odszkodowania, a sprawca zdarzenia nie chce dopełnić obowiązków odszkodowawczych, możemy przystępować do pisania pozwu o należne odszkodowanie. Zgodnie z treścią art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego, pozew powinien przede wszystkim czynić zadość warunkom pisma procesowego. Pamiętajmy zatem, aby w piśmie takim znalazły się informacje dotyczące:
- oznaczenia sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
- oznaczenia rodzaju pisma;
- osnowy wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
- podpisu strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie (a tak jest w przypadku pozwu o odszkodowanie), powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:
- oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
- numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
- numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.
Niezależnie od powyższego, każdy pozew musi zawierać w sobie:
- dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
- przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.
Sądem właściwym do wytoczenia powództwa jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego – osoby odpowiedzialnej za powstałą szkodę. Pozew podlega opłacie w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu – uiszczamy ją przelewem bezpośrednio na konto bankowe sądu lub poprzez wykupienie i naklejenie znaków opłaty sądowej w kasie sądu, do którego będziemy kierowali pismo. Oczywiście osoby, których nie stać na opłacenie pozwu mogą skorzystać ze zwolnienia od kosztów sądowych – w tym celu do pozwu należy dołączyć wniosek o zwolnienie od kosztów wraz z prawidłowo wypełnionym formularzem dotyczącym stanu majątkowego powoda. Pozew nie wymaga osobistego składania w sekretariacie sądu, decydując się jednak na wysłanie naszego pisma drogą pocztową, pamiętajmy, aby skorzystać z listu poleconego. Pozew należy złożyć w tylu kopiach ilu jest pozwanych, oraz jeden oryginał dla sądu.
