Elementy charakterystyczne dla pracy zmianowej
Jak wynika z podanej wyżej definicji pracy zmianowej zmianowość może polegać na tym, że u danego pracodawcy przez np. 3 miesiące praca trwa od 8.00 do 16.00, a potem przez następne 3 miesiące od 16.00 do 24.00. Mogą więc ale nie muszą występować równocześnie co najmniej dwie zmiany. Wystarczy tylko, że dojdzie do zmiany rozkładu czasu pracy w określonej jednostce czasu. Praca zmianowa jest dopuszczalna bez względu na stosowany system czasu pracy. Jest to więc możliwe zarówno w systemie podstawowym, równoważnym, systemie pracy w ruchu ciągłym, przerywanym czasie pracy, systemie skróconego tygodnia pracy, pracy weekendowej, czy też skróconego czasu pracy. Pracownikom pracującym w ramach pracy zmianowej należy zapewnić minimalne okresy odpoczynku. W każdej dobie jest to co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Gdy pracownik przechodzi na inną zmianę tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin niż co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w danym tygodniu pracy oraz 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy. W przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika, w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin, jednak nie może być krótszy niż 24 godziny. Skrócenie tygodniowego okresu odpoczynku może się wiązać z koniecznością przesunięcia momentu rozpoczęcia zmiany przez pracowników po przepracowaniu wyznaczonego okresu, a tym samym ze skróceniem czasu na wypoczynek. Można wyróżnić następujące modele pracy zmianowej:
– praca na dwie zmiany z przerwą w nocy i na koniec tygodnia (system nieciągły),
– praca na trzy zmiany z przerwą w pracy na koniec tygodnia (system półciągły),
– praca trwa 24 godziny we wszystkie dni tygodnia (praca w ruchu ciągłym).Praca w niedziele i święta
Praca zmianowa jest dopuszczalna także w niedziele i święta. W związku z tym pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikowi inny dzień wolny od pracy, a jeżeli nie jest możliwe zapewnienie dnia wolnego od pracy, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100 % wynagrodzenia przysługującego za godziny nadliczbowe za każdą godzinę pracy w święto. Pracownik wykonujący pracę zmianową w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy.
Dodatek za pracę zmianową
Pracodawca może przyznać swoim pracownikom dodatek za pracę zmianową. Taki dodatek przysługuje jedynie za pracę świadczoną na innej niż pierwsza zmiana. Jest to jednak świadczenie nieobowiązkowe.
