W Grecji stojącej na skraju bankructwa nie ma przyzwolenia społecznego na likwidację 14 pensji. Nie zwiększa się też wydajność pracy. Nasz rząd mimo zapowiedzi także poza likwidacją ulg, podnoszeniem podatków nie prowadzi żadnej spójnej polityki gospodarczej. Od stycznia tego roku zwiększono minimalną płacę, co uderzy w pracodawców a po części w rynek pracy, bo pracodawcy nie będą tworzyć nowych miejsc pracy.
W naszym kraju obowiązuje zasadniczo 40 tygodniowy tydzień pracy, a praca ponad godziny nadliczbowe jest oczywiście dodatkowo wynagradzana. Kodeks pracy co prawda wprowadza odpowiednie ograniczenia pracy przez pracownika w godzinach nadliczbowych, gdyż liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym (art. 151 § 3 KP). Limit ten dotyczy godzin przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy.
Przepisy dopuszczają jednak pracę ponad ten limit w roku kalendarzowym, jeżeli pracodawca uzgodni odpowiednie zapisy w:
• układzie zbiorowym pracy lub
• regulaminie pracy albo
• umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy
W obliczu zatem konieczności zwiększenia wydajności pracy, pracodawca może tak zorganizować pracę w zakładzie aby w sytuacji zwiększonego zapotrzebowania na jego produkty lub usługi zwiększyć świadczenie pracy przez pracowników. Oczywiście pracodawca nie ma zupełniej swobody w ustalaniu ilości wypracowanych godzin nadliczbowych przez pracownika. Pracodawca musi pamiętać aby mieć na uwadze ograniczenie wynikające z art. 131 § 1 KP, w myśl którego tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Ograniczenie to nie dotyczy jedynie pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. (art. 131 § 2 KP).
Całkowity zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych dotyczy określonych grup pracowników, tj.:
• kobiet w ciąży (art. 178 § 1 KP),
• pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4 bez ich zgody (art. 178 § 2 KP),
• pracowników młodocianych (art. 203 § 1 KP),
• pracowników niepełnosprawnych, chyba że lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tym pracownikiem wyrazi na to zgodę (art. 15 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrud¬nianiu osób niepełnosprawnych),
• pracowników pracujących na stanowiskach pracy, na których wystę¬pują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czyn¬ników szkodliwych dla zdrowia, jeżeli praca nadliczbowa podyktowana jest szczególnymi potrzebami pracodawcy (por. art. 151 § 2 KP).
W czasach kryzysowych pracodawcy muszą nauczyć się korzystać z kodeksu pracy, tak aby zwiększać wydajność pracy i jej elastyczność, nie naruszając jednak uprawnień pracowniczych wynikających z przepisów prawa. Moim zdaniem dzisiejszą bolączką polskich pracodawców nie jest złe prawo, ale przede wszystkim jego nieznajomość i brak umiejętności wykorzystania istniejących rozwiązań w praktyce.
Jarosław Olejarz
www.SerwisPrawa.pl
