Przedsiębiorca powinien być zawiadomiony o wszczęciu kontroli
Przedsiębiorca przede wszystkim musi być zawiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli. Wszczęcie kontroli powinno nastąpić w określonym terminie. Kontrolę należy wszcząć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. W ściśle określonych okolicznościach kontrola może być przeprowadzona bez stosownego zawiadomienia.
Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się w przypadku, gdy:
– kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej,
– przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,
– kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw,
– kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów,
– przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego,
– przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.
Ilość i czas trwania kontroli jednym roku kalendarzowym są ograniczone
Przedsiębiorcy nie można nękać kontrolami, dlatego też równocześnie może być podejmowana i prowadzona tylko jedna kontrola jego działalności. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy:
– ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej,
– przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,
– kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów,
– przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego,
– kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu,
– przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej,
– kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.
Ponadto, czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:
– w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych;
– w odniesieniu do małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych;
– w odniesieniu do średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych;
– w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.
Przedłużenie czasu trwania kontroli jest możliwe jedynie z przyczyn niezależnych od organu kontroli i wymaga uzasadnienia na piśmie. Ograniczeń czasu trwania kontroli nie stosuje się w tych samych przypadkach, jak wymienione powyżej. Dodatkowo nie dotyczy to sytuacji, gdy kontrola dotyczy podmiotów, którym na mocy odrębnych przepisów właściwy organ wydał decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi – w zakresie związanym z wykonaniem tej decyzji .
Przeprowadzanie kontroli
Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organów kontroli po okazaniu (bądź to przedsiębiorcy bądź osobie przez niego upoważnionej) legitymacji służbowej, upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Upoważnienie musi zawierać co najmniej: wskazanie podstawy prawnej, oznaczenie organu kontroli, datę i miejsce wystawienia, imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do wykonywania kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej, oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą, określenie zakresu przedmiotowego kontroli, wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli, podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji oraz pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy. Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu. W razie nieobecności kontrolowanego lub osoby upoważnionej, kontrola może być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego przedsiębiorcy lub w obecności świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę. Przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej kontrolujący ma obowiązek poinformować kontrolowanego o jego prawach i obowiązkach. Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej. Nie dotyczy to sytuacji, gdy ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej lub też kontrola ma zapobiec popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, jest konieczna dla zabezpieczenia dowodów, jest uzasadniona bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego albo jest prowadzona w sprawach dotyczących ochronny konkurencji i konsumentów. Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego jej wykonywania. Za zgodą przedsiębiorcy kontrola może być przeprowadzona również w siedzibie organu kontroli, jeżeli usprawni to jej przeprowadzenie. Czynności kontrolne powinny być przeprowadzane w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowanie pracy przedsiębiorstwa.
Prawa kontrolowanego przedsiębiorcy
Warto wiedzieć, że przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrolnych. Powyższej czynności może dokonać w przypadku naruszenia przez organ kontroli przepisów ustawy, np. niedopełnienia obowiązku dostarczenia przez organ zawiadomienia o wszczęciu czynności kontrolnych, braku upoważnienia do dokonania kontroli, czy braku legitymacji służbowej. Sprzeciw wnosi się w formie pisemnej do organu kontroli, w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca powinien także pisemnie zawiadomić kontrolującego i uzasadnić to. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych. W takim przypadku organ kontroli może w drodze postanowienia dokonać zabezpieczenia dowodów. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów i inne nośniki informacji. Organ kontroli powinien rozpatrzyć sprzeciw w terminie 3 dni roboczych od dnia jego otrzymania oraz wydać postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych lub o kontynuowaniu tych czynności. Przedsiębiorca może, w terminie 3 dni od dnia otrzymania takiego postanowienia, wnieść na nie zażalenie. Rozstrzygnięcie zażalenia następuje w drodze postanowienia, nie później niż w terminie 7 dnia od dnia jego wniesienia. Nierozpatrzenie zażalenia w tym terminie jest równoznaczne z jego uznaniem i odstąpieniem od czynności kontrolnych. Należy pamiętać, że przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, przysługuje odszkodowanie na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach. Dowody, które miały istotny wpływ na wyniki kontroli, a zostały przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.
