Autorskie prawa dzielimy na osobiste i majątkowe. O ile z tymi pierwszymi nie ma żadnego problemu, ponieważ są one niezbywalne, niedziedziczne i generalnie są nierozerwalnie związane z osobą twórcy, o tyle jeśli chodzi o prawa majątkowe, sprawa jest już nieco bardziej skomplikowana. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Tyle jeśli chodzi o definicję z art. 17 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006r. Nr 90 poz.631). Art. 12 tej samej ustawy mówi jednak, że jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Zaznaczenia wymaga fakt, iż w omawianym powyżej przypadku chodzi wyłącznie o pracownika, a więc osobę, która zgodnie z przepisami prawa pracy jest osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, którą z pracodawcą łączy stosunek pracy polegający na zobowiązaniu pracownika się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zobowiązany jest do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Ustawa nie obowiązuje zatem w stosunku do osób wykonujących zadania w ramach umowy zlecenia czy też umowy o dzieło.
Jeśli chodzi o sposób nabycia autorskich praw majątkowych, wskazać trzeba, iż istnieje dowolność w tym zakresie po stronie zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Mogą oni w dowolny sposób ukształtować ten sposób i zakres w samej umowie o pracę, jak również poprzez zawarcie odrębnej umowy cywilnoprawnej. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż zakres pól eksploatacji, w stosunku do których doszło do nabycia praw majątkowych jest określany poprzez szczegółową analizę obowiązków pracowniczych oraz zgodnego zamiaru stron. Nie można zatem w przypadku, gdy umowa o pracę nie stanowi, iż na pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe na wszystkich polach eksploatacji, przyjąć, że z mocy ustawy nabywa on takie prawa. Na pracodawcę przejdą bowiem jedynie te prawa, które są związane z celem umowy.
Wspomnieć ponadto należy, iż samo stworzenie utworu przez pracownika nie wystarczy aby pracodawca nabył do niego prawa. Utwór ten musi powstać w wyniku wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy, zatem w sytuacji, gdy obowiązki pracownika nie polegają na pracy twórczej, np. na tworzeniu projektów architektonicznych, jednak w jakiś sposób pracownik wykona wskazane powyżej dzieło nie będzie ono miało charakteru pracowniczego i wobec tego nie będą miały w tym miejscu zastosowania przepisy art. 12 ustawy o prawach autorskich. Można się oczywiście zastanawiać, dlaczego pracownik, który zgodnie z umową o pracę miał wykonywać zupełnie inne zadania, stworzył utwór dodatkowo wykorzystując do tego sprzęt firmowy. Takie zachowanie może być podstawą do wyciągnięcia wobec takiego pracownika sankcji, jednak absolutnie nie można w tym miejscu mówić o jakichkolwiek prawach pracodawcy do nowopowstałego dzieła.
Wojciech Pacewicz
Pałucki Trusiński Hermelin
Radcowie Prawni i Adwokaci
—————————————————————————————————————–
Kancelaria Radców Prawnych Pałucki Trusiński specjalizuje się w prawie gospodarczym i podatkowym. Katalog usług Kancelarii obejmuje również profesjonalną obsługę z zakresu prawa: cywilnego, procesowego, pracy, a także własności intelektualnej. Kancelaria funkcjonuje od 2005 roku i dziś może pochwalić się wieloma sukcesami. Usługi Kancelarii Pałucki Trusiński dedykowane są przedsiębiorcom poszukującym usług prawnych dających pełne bezpieczeństwo realizowanych transakcji, gwarantujących rzetelną analizę prawną aktualnej sytuacji czy umożliwiających skuteczne dochodzenie roszczeń.
Kancelaria Radców Prawnych Pałucki Trusiński kieruje swoje usługi do firm i przedsiębiorców z całej Polski. Obecnie posiada dwa biura : w Warszawie (Aleja Jana Pawła II 80 lok. 58, Babka Tower, XIII piętro) i Bydgoszczy (ul. Wojska Polskiego 65).
