Istota potrącenia
Potrącenia można dokonać jeżeli dwie osoby są wobec siebie jednocześnie dłużnikami i wierzycielami. Każda z tych osób może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, tylko w przypadku, gdy przedmiotem obu tych wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku. Jeżeli więc każda ze stron jest winna drugiej stronie np. określoną sumę pieniędzy ich wzajemne wierzytelności mogą ulec umorzeniu przez potrącenie. Ponadto obie wierzytelności muszą być wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie może być zarówno wyłączone jak i zmienione w umowie zawartej pomiędzy stronami.
Przedmiot potrącenia
Potrącić można tylko wierzytelność pieniężną lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku. Rzeczy oznaczone co do gatunku to te, które można zmierzyć, zważyć lub policzyć. Ponadto obie wierzytelności muszą być wymagalne, czyli musi minąć termin świadczenia każdej z nich. Dodatkowo w stosunku do każdej z wierzytelności musi istnieć możliwość dochodzenia ich przed sądem lub innym organem państwowym. Należy pamiętać, że nie wszystkie wierzytelności mogą zostać potrącone. Umorzeniu przez potrącenie nie podlegają bowiem wierzytelności nieulegające zajęciu, wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania, wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych oraz wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne. Wierzytelność przedawniona może być potrącona ale tylko wtedy, jeżeli nie była ona jeszcze przedawniona w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe. Zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta
Sposób potrącenia
Potrącenia dokonuje się poprzez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Oświadczenie o potrąceniu może złożyć każda ze stron umowy. Aby oświadczenie było skuteczne musi ono dotrzeć do wierzyciela wzajemnego w taki sposób, aby mógł się on zapoznać z jego treścią. Forma oświadczenia jest dowolna, może być ono złożone np. na piśmie. W oświadczeniu należy określić strony, między którymi jest dokonywane potrącenie, wierzytelności jakich dotyczy oraz czy potrącenie jest dokonywane w całości, czy w części. Jeżeli jest ono dokonywane w części, wówczas należy wskazać tą część poprzez wskazanie kwoty, do której wierzytelność ulega potrąceniu lub rodzaju należności. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną do chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Jeżeli przedmiotem potrącenia są wierzytelności, których miejsca spełnienia świadczeń są różne, strona korzystająca z możności potrącenia obowiązana jest uiścić drugiej stronie sumę potrzebną do pokrycia wynikającego dla niej uszczerbku. Potrącenia nie wyłącza odroczenie wykonania zobowiązania udzielone przez sąd albo bezpłatnie przez wierzyciela.
