Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.Do renty rodzinnej uprawnieni są między innymi następujący członkowie rodziny:
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
- małżonek (wdowa i wdowiec);
- rodzice (także ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające).
Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:
- do ukończenia 16 lat;
- do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie do ukończenia 16 roku życia albo ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia.
Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.
Renta rodzinna wynosi:
- dla jednej osoby uprawnionej – 85 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
- dla dwóch osób uprawnionych – 90 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
- dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
Problemem w omawianej kwestii może być okres pomiędzy zdaniem egzaminu maturalnego, a rozpoczęciem studiów. W takiej sytuacji renta rodzinna będzie przyznawana aż do 1 września roku, w którym uprawniony zdał egzamin dojrzałości (renta jest bowiem przyznawana na okres roku szkolnego, a ten rozpoczyna się właśnie z nadejściem 1 września). Tym samym, niezależnie od tego, że uprawniony zdał wszystkie egzaminy maturalne w maju, to i tak ma prawo do pobierania przyznanej mu renty rodzinnej przez cały okres czerwca, lipca i sierpnia. Aby nie utracić renty za wrzesień, jak wiadomo rok akademicki rozpoczyna się od 1 października, należy zgłosić w ZUS-ie oświadczenie, że uprawniony będzie kontynuował naukę (można przedłożyć w tym celu pismo z uczelni potwierdzające przyjęcie danej osoby na studia), natomiast stosowane zaświadczenie z uczelni zostanie przedłożone niezwłocznie po jego uzyskaniu – takie zaświadczenie można otrzymać z reguły już na początku października. Większość uczelni nie wystawi nam takiego zaświadczenia we wrześniu, niemniej jednak, jeżeli władze uczelni zadecydują inaczej, to lepiej jest złożyć w ZUS-ie takie właśnie zaświadczenie. W braku zgłoszenia w ZUS-ie kontynuacji nauki już we wrześniu, renta za ten miesiąc po prostu przepadnie i będzie wypłacana wraz z miesiącem, w którym dokonamy zgłoszenia o kontynuacji nauki. Zatem jeżeli zgłoszenia dokonamy w październiku, to renta będzie przyznawana od października, jeśli będzie to listopad, to renta będzie przyznawana od listopada itd.
