Eugenia M. po śmierci męża wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie renty rodzinnej, jednak Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ponieważ nie zostały spełnione wymagane ustawowe warunki do jej uzyskania. Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Zmarły w chwili śmierci nie miał ustalonego prawa do żadnego z nich. Z uwagi na młody wiek – 48 lat, w którym nastąpił zgon oraz staż pracy – 21 lat 10 miesięcy i 23 dni nie nabył prawa do emerytury. Zakwestionowany przepis stanowi, iż prawo do renty przysługuje osobom niezdolnym do pracy, posiadającym wymagany okres składkowy i nieskładkowy, u których niezdolność do pracy powstała w określonych ustawą okresach lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, chyba, że osoby te udowodniły odpowiednio 20 lat dla kobiety lub 25 dla mężczyzn lat okresów składkowych i nieskładkowych. Zmarły w chwili śmierci spełniał tylko jeden z wymienionych warunków, tj. niezdolność do pracy. Zmarły nie posiadał 5 lat zatrudnienia w ostatnim dziesięcioleciu przed śmiercią oraz przekroczony został okres 18 miesięcy od ostatniego okresu ubezpieczenia. Eugenia M. od decyzji ZUS odwołała się do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, który podtrzymał decyzję organu rentowego i oddalił odwołanie. Wniesiona apelacja również została oddalona a kasację Sąd Najwyższy uznał za bezzasadną. Eugenia M. wniosła skargę konstytucyjną. Jej zdaniem oderwanie prawa do renty od faktycznego okresu uiszczania obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne stanowi naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej, bowiem dopuszcza do sytuacji, w której renta rodzinna przysługuje osobom, których współmałżonkowie pracowali stosunkowo krótko – 5 lat i uiścili niewielkie składki na ubezpieczenie społeczne, ale zmarli w przewidzianym w ustawie okresie, a nie przysługuje skarżącej, której mąż pracował prawie 22 lata, ale zmarł po upływie 18 miesięcy od ostatniego okresu składkowego. Uzależnienie losu rodzin osób ubezpieczonych od momentu śmierci tych osób, nie zaś od okresu, przez jaki płacili składki na ubezpieczenie społeczne jest, w ocenie skarżącej, niczym nieuzasadnione i prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa. Konsekwencją pobierania składek na ubezpieczenie społeczne winno być, zatem uzyskiwanie przez osoby uprawnione lub ich rodziny świadczeń z zabezpieczenia społecznego w wysokości powiązanej z okresem pobierania składek i nie może być zupełnie wyłączone bez uzasadnionej przyczyny. Demokratyczne państwo prawa nie może zatrzymywać pieniędzy osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym bez wypłacenia jakiegokolwiek ich ekwiwalentu im lub ich rodzinom, z powoływaniem się na dowolnie przyjętą przesłankę o charakterze formalno-prawnym.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 57 ust. 1 w związku z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 Konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Zakwestionowany przepis określa wymogi, jakie muszą zostać spełnione do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednym okoliczność nich jest okoliczność wystąpienia niezdolności do pracy w wymienionych w tym przepisie okresach albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Osoba, której niezdolność do pracy lub śmierć nastąpiła w okresie późniejszym nie spełnia ustawowego warunku. Niespełnienie wyznaczonych ustawowo wymogów dotyczących ubezpieczenia uniemożliwia uzyskanie odpowiednich świadczeń. To rozwiązanie stanowi istotę instytucji ubezpieczenia i jest zgodne z konstytucją. Minimalny okres składkowy i nieskładkowy wymagany do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz moment, z upływem, którego takie uprawnienie już nie przysługuje, zostały określone jednakowo dla wszystkich. Konstrukcja skarżonego przepisu nie wprowadza zróżnicowania, ponieważ zarówno osobie, która przepracowała 5 lat, jak i osobie z 22 letnim stażem pracy, jeżeli jej śmierć nastąpiła po upływie 18 miesięcy od ustania okresów wskazanych w ustawie, nie przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy, tym samym nie może zostać przyznana renta rodzinna po zmarłym. Nie przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy nie wyklucza innych możliwości pomocy ze strony państwa w ramach ubezpieczeń społecznych lub pomocy społecznej (zasiłki, świadczenie specjalne itp.).
