Nowelizacja szczegółowo reguluje kwestie ustalenia rodziców dziecka w sprawach o przyznanie praw do opieki. W nowym projekcie uznanie ojcostwa opiera się na fakcie, czyli potwierdzeniu ojcostwa np. za pomocą testów DNA. Dotychczas stosowano zasadę „oświadczenia woli”, czyli uznania przez mężczyznę dziecka za swoje bez przeprowadzania badań – z którego mógł się on później wycofać. Oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa mogą złożyć osoby, które ukończyły szesnaście lat i nie istnieją podstawy do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia, z tym, że jeśli jeszcze nie ukończyły 18 lat lub są częściowo ubezwłasnowolnione będą mogły złożyć te oświadczenia tylko przed sądem opiekuńczym. Nowością jest wprowadzona po raz pierwszy ustalenie macierzyństwa. Zmieniony kodeks precyzuje, że matką dziecka jest tak kobieta, która je urodzi. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, gdy kobieta nosi ciążę pochodzącą z komórki jajowej innej kobiety.
Kodeks zobowiązuje rodziców, aby w sytuacji, gdy podejmują ważne decyzje mające wpływ dla dziecka liczyli się z jego opinią. Jest to ważne w sytuacji, gdy posiada ono majątek, na przykład spadek, a rodzice jako prawni opiekuni nieletniego mogą nim rozporządzać. W takiej sytuacji sąd opiekuńczy będzie mógł nakazać rodzicom sporządzenie inwentarza majątku i informowanie o ważniejszych operacjach. Nowością jest wprowadzenie zasady wzajemnego szacunku w relacjach pomiędzy rodzicami a dzieckiem. Nie jest to tylko suchy zapis prawny, którego nie będzie można wyegzekwować. Będzie on miał znaczenie i będzie brany pod uwagę w sytuacjach kryzysowych w rodzinie, na przykład podczas separacji, rozwodu, czy odbieraniu władzy rodzicielskiej. Wtedy stosowne organy lub sąd będą mogły ocenić, czy rodzice szanowali swoje potomstwo oraz czy dziecko wyrażało w swoim zachowaniu szacunek wobec rodziców. Nowy Kodeks rodzinny będzie zawierał szereg innych zapisów regulujących wzajemne stosunki w rodzinie. Projekt wprowadza koncepcję „planu wychowawczego” pomocnego przy rozstrzyganiu o władzy rodzicielskiej rodziców żyjących w rozłączeniu. Będą to porozumienia zawierane pomiędzy rodzicami dotyczące sprawowania pieczy nad dzieckiem, podejmowania decyzji w sprawach dziecka, kontaktów z dzieckiem. Kodeks wprowadza uzależnienie powierzenia władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom od przedstawienia takiego zgodnego z dobrem dziecka porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej. Rodzice będą musieli określić wspólnie sposób utrzymywania kontaktów, a przy tym powinni kierować się dobrem dziecka i brać pod uwagę jego rozsądne życzenia. Nowelizowany kodeks zawiera katalog elementów kontaktów z dzieckiem, który obejmuje: pobyt z dzieckiem, bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji oraz korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Oczywistym jest, że nikt rodziców nie będzie przymuszał do takich kontaktów, ale będzie miało to znaczenie w przyszłości, gdy stosunki w rodzinie będzie oceniał sąd.
Nowelizacja łagodzi obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dorosłych dzieci. Rodzice, nie mając wpływu na postawę życiową dziecka, na zdobywanie przez niego wykształcenia, czy też rezygnacji z uzyskania kwalifikacji zawodowych, nie powinni być obciążeni zbyt długo obowiązkiem alimentacyjnym. Z chwilą, gdy dziecko osiągnie pełnoletniość rodzice będą mogli wypowiedzieć obowiązek alimentacyjny dzieciom i nie będą musieli ich utrzymywać w sytuacji, gdy nie będą podejmowały one działań zmierzających do osiągnięcia życiowej samodzielności.
Biorąc pod uwagę zmiany prawa karnego konieczne jest nadanie nowego brzmienia przepisowi art. 148 k.r.o., który ustanawia wiążącą sąd opiekuńczy listę osób wyłączonych od sprawowania opieki. Orzeczenie niektórych środków karnych będzie bezwzględnie dyskwalifikować jako kandydata na opiekuna osobę, wobec której środek karny został orzeczony – np. te osoby, które dopuściły się przestępstwa na szkodę małoletniego, zwłaszcza przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności lub przestępstwa z użyciem przemocy albo zostały pozbawione lub są pozbawione władzy rodzicielskiej. Opiekun dziecka będzie mógł wystąpić do sądu opiekuńczego o przyznanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki.
