Na mocy art. 97 ustawy – Prawo bankowe, bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia. Wniosek banku o nadanie klauzuli wykonalności sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia. Oświadczenie o poddaniu się egzekucji powinno określać kwotę zadłużenia, do której bank może wystawić bankowy tytuł egzekucyjny, oraz termin, do którego bank może wystąpić o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności. Dłużnik może się również poddać egzekucji wydania rzeczy, w przypadku gdy ustanowiono zastaw rejestrowy lub dokonano przeniesienia własności w celu zabezpieczenia roszczenia.
Omawiając kwestie związane z bankowym tytułem egzekucyjnym należy jednak wskazać, że na skutek rozpoznania połączonych pytań prawnych Sądu Rejonowego w Koninie Wydział V Gospodarczy dotyczące przepisów Prawa bankowego umożliwiających bankom wystawianie bankowego tytułu egzekucyjnego, Trybunał Konstytucyjny w dniu 14 kwietnia 2015 r. orzekł, że art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe są niezgodne z art. 32 ust. 1 konstytucji. Przepisy te na mocy orzeczenia Trybunału utracą moc obowiązującą z dniem 1 sierpnia 2016 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził bowiem, że wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych jest niezgodne z zasadą równego traktowania.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że prawo do wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego stanowi przywilej banków, który narusza zasadę równego traktowania aż w trzech aspektach:
- w relacji między bankiem a jego klientem,
- w relacjach między bankami jako wierzycielami a pozostałymi podmiotami będącymi wierzycielami,
- w relacjach między dłużnikami banków i dłużnikami innych podmiotów.
Należy wskazać, że Trybunał uznał, że zarówno bank, jak i jego klient są stronami prywatnoprawnego stosunku zobowiązaniowego, który jest oparty na zasadzie prawnej równości i autonomii woli stron. Zatem z uwagi na to, obie strony powinny mieć – co do zasady – równe możliwości obrony swych praw i interesów wynikających z zawartej umowy. Tymczasem, w myśl obowiązujących przepisów – art. 96 – 97 ustawy – Prawo bankowe, bank sam wydaje tytuł egzekucyjny, zastępujący orzeczenie sądu, z pominięciem merytorycznego rozpoznania sprawy, podczas gdy klient mógłby podnieść merytoryczne zarzuty. W zasadzie, w takiej sytuacji, klient banku może bronić się przed bankowym tytułem egzekucyjnym jedynie poprzez wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego, które podlega pełnej opłacie stosunkowej w wysokości 5 % od wartości roszczenia. Co więcej, w takiej sytuacji klient ponosi również cały ciężar dowodzenia – w warunkach prowadzenia przeciwko niemu egzekucji wiążącej się z zajęciem majątku.
Zważywszy na powyższe Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że takiego przywileju nie uzasadnia status banków, będących (z pewnymi nielicznymi wyjątkami) prywatnymi przedsiębiorcami, którzy działają w celu osiągnięcia zysku. Co więcej zdaniem Trybunału, nie uzasadnia tego także przywoływany w postępowaniu charakter banków jako instytucji zaufania publicznego, bowiem należy podkreślić, że statusu takiego nie nadaje bankom żaden przepis prawny i że jest on kwestią faktu – wynika nie tylko z istotnej roli banków w gospodarce, ale i z nadzoru organów państwa nad ich tworzeniem i działalnością. W przedmiotowej sprawie, Trybunał zwrócił uwagę również na to, że banki – poza bankowymi tytułami egzekucyjnymi mają możliwość skorzystania z wielu środków zabezpieczenia kredytów w szczególności wekslem, który może stać się podstawą wydania nakazu zapłaty – zgodnie z art. 491 i art. 492 kodeksu postępowania cywilnego.
Podstawa prawna:
art. 96-97 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. 1997 nr 140 poz. 939)
wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2015 roku (sygn. akt 45/12)
