Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają pisma od właścicieli budynków mieszkalnych, w których lokale zostały zasiedlone przez funkcjonariuszy Policji na podstawie decyzji administracyjnych wydanych w przeszłości przez organy podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji. Właściciele budynków zwracają uwagę, że pomimo podejmowanych interwencji nie są w stanie doprowadzić do odzyskania prawa do dysponowania mieszkaniami. Zakwestionowane przepisy stanowią, że na mieszkania dla policjantów można przeznaczyć lokale, które są w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów, uzyskane w wyniku ich działalności inwestycyjnej albo od terenowych organów rządowej administracji ogólnej stanowiące własność gminy lub zakładów pracy. Można także wykorzystać lokale zwolnione przez osoby, które decyzje o przydziale uzyskały z jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Właściciele domów jednorodzinnych, domów mieszkalno – pensjonatowych i lokali mieszkalnych stanowiących odrębne nieruchomości mają prawo do zamieszkania w swych domach i lokalach opróżnionych w całości lub części. Właścicielowi domu wielomieszkaniowego przysługuje prawo zamieszkania w opróżnionym lokalu w tym domu. W przypadku opróżnienia samodzielnego lokalu stanowiącego odrębna nieruchomość, właścicielowi przysługuje prawo oddania go w najem lub bezpłatne użytkowanie. W wypadku, gdy właściciel nie skorzysta z tego prawa w ciągu trzech miesięcy bez uzasadnionego powodu minister właściwy do spraw wewnętrznych może dokonać przydziału opróżnionego lokalu. W opinii Rzecznika kwestionowane przepisy naruszają prawo określonej grupy właścicieli do własności. Włączenie na podstawie decyzji administracyjnej lokalu lub domu stanowiącego własność prywatną do zasobów mieszkaniowych MSWiA oznacza, że może to trwać przez czas nieograniczony. Zakwestionowane przepisy nie przyznają natomiast właścicielowi żadnych środków prawnych, które mogłyby doprowadzić do odzyskania prawa do rozporządzania lokalem stanowiącym jego własność.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 90 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji w zakresie, w jakim odnosi się do dalszego bezterminowego dysponowania przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz podległe mu organy użytkowanymi dotychczas lokalami mieszkalnymi w domach stanowiących własność prywatną, jest niezgodny z art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Zakwestionowany przepis regulował trzy kwestie. Po pierwsze, konkretyzował, jakie lokale wchodzą w skład tzw. zasobu mieszkaniowego resortu spraw wewnętrznych. Wśród nich były lokale mieszkalne w domach stanowiących własność prywatną. Po drugie, określał prawa przysługujące właścicielom opróżnionych lokali, w tym prawo do zamieszkania w domu lub lokalu oraz prawo do oddania go w najem bądź bezpłatne używanie. Po trzecie, dopuszczał możliwość przydziału opróżnionego lokalu mieszkalnego, którego właściciel we wskazanym terminie nie oddał w najem lub bezpłatne używanie.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kwestionowany przepis ustawy o Policji pozbawia właścicieli budynków i lokali mieszkalnych, będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów zarówno prawa do korzystania, jak i dysponowania przedmiotem własności. Mogą oni, bowiem zamieszkać w swoim lokalu bądź oddać go w najem lub bezpłatne używanie tylko wówczas, gdy lokal ten zostanie opróżniony na mocy decyzji właściwego organu państwowego. Nie mają oni jednak żadnych środków prawnych przy zastosowaniu, których mogliby doprowadzić do wydania takiej decyzji. Nie mogą również skutecznie rozwiązać w drodze czynności cywilnoprawnej łączącego ich z lokatorem stosunku prawnego. Bezterminowe pozbawianie właścicieli tego typu lokali prawa do korzystania i rozporządzania przedmiotem własności nie służy ochronie żadnej wartości spośród wskazanych w konstytucji. Co więcej, regulacja ta koliduje z zasadą proporcjonalności, gdyż stanowi nadmierną ingerencję państwa w prawa i wolności jednostki. Obowiązek zapewnienia lokali mieszkalnych funkcjonariuszom Policji spoczywa na państwie i jego organach. Przerzucanie tego obowiązku na obywateli jest niedopuszczalne.
Przepis ten narusza również zasadę równej dla wszystkich ochrony własności. Właściciele lokali mieszkalnych będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz jego organów znajdują się w podobnej sytuacji, jak właściciele innych lokali mieszkalnych, które niegdyś podlegały szczególnemu trybowi najmu. Wspólną cechą obu tych kategorii podmiotów jest fakt, że w przeszłości zostali oni pozbawieni istotnych uprawnień składających się na treść prawa własności. Mimo to zaskarżony przepis określa prawa tej pierwszej grupy właścicieli w sposób mniej korzystny niż jest to uregulowane w ustawie o ochronie lokatorów w odniesieniu do drugiej grupy właścicieli. Takie zróżnicowanie nie znajduje żadnego uzasadnienia konstytucyjnego.
Z chwilą ogłoszenia wyroku lokale mieszkalne w domach stanowiących własność prywatną, będące w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz podległych mu organów, zaczną podlegać regulacji prawnej zamieszczonej w ustawie o ochronie praw lokatorów.
