Andrzejowi K. dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej odmówił przyznania pomocy na kontynuowanie nauki, ponieważ wnioskodawca jest wychowankiem specjalnego ośrodka wychowawczego. Zgodnie z obowiązującą regulacją ustawową pomoc taka przysługuje m.in. osobom, które ukończyły 18 rok życia w rodzinie zastępczej, w niektórych typach placówek opiekuńczo – wychowawczych oraz w schroniskach dla nieletnich. Zakres ten nie obejmuje osób opuszczających specjalne ośrodki wychowawcze. Andrzej K. odwołał się od decyzji dyrektora ośrodka pomocy informując, że jest osobą usamodzielnioną i uczy się w Centrum Kształcenia Ogólnego i Zawodowego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało decyzję dyrektora ośrodka pomocy. Jednak Andrzej K. nie zgodził się ze stanowiskami organów administracyjnych i wystąpił n drogę sądowo – administracyjną. W opinii sądu pytającego zakwestionowany przepis wylicza sytuacje, w których osoba pozbawiona opieki naturalnych rodziców, kontynuująca naukę po uzyskaniu pełnoletniości otrzymuje pomoc społeczną. Niestety pominięto jedną z placówek: specjalny ośrodek wychowawczy. W tej sytuacji stwarza to niesłuszne ograniczenie kręgu osób uprawnionych do pomocy pieniężnej. Pominięte w ustawie osoby mają identyczną cechę istotną jak osoby otrzymujące świadczenie pieniężne. Jest to zróżnicowanie według niedającego się uzasadnić kryterium. W związku z tym sąd pytający ma wątpliwości, czy istotnie istniały uzasadnione przyczyny pozwalające na nierówne traktowanie pełnoletnich wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych i czy przyczyny te można uznać za zgodne z konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie art. 1 pkt 32 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej, w zakresie, w jakim pomija osoby, które osiągnęły pełnoletność w specjalnych ośrodkach wychowawczych, jest niezgodny z art. 70 ust. 4 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 70 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji.
Według Trybunału wychowankowie specjalnych ośrodków wychowawczych w kontekście prawa do pomocy finansowej na kontynuowanie nauki są podmiotami podobnymi do wychowanków innych instytucji opiekuńczych uwzględnionych w kwestionowanej regulacji i powinni być analogicznie traktowani. Nie można, bowiem wskazać żadnych powodów przemawiających za potrzebą pozbawienia tych osób prawa do pomocy na kontynuowanie nauki. Odebranie prawa do pomocy na kontynuowanie nauki dla wychowanków specjalnych ośrodków wychowawczych narusza prawo do równego traktowania w zakresie dostępu do pomocy pastwa w uzyskaniu wykształcenia. Jest to również niezgodne z konstytucyjną zasadą równości i prawem do nauki.
Dodatkowo został uwydatniony indywidualny skutek orzeczenia TK w sprawie wychowanka specjalnego ośrodka wychowawczego, którego sytuacja stała się bezpośrednim powodem skierowania pytania prawnego do Trybunału. Wyrok w tej sprawie otwiera drogę do ewentualnego uwzględnienia skargi złożonej przez Andrzeja K. i przyznania mu pomocy na kontynuowanie nauki – o czym mogą zadecydować właściwe organy. Analogiczne postępowanie jest możliwe także w wypadku innych spraw dotyczących tej formy wyrównywania szans edukacyjnych, które toczą się przed organami władzy publicznej. Natomiast, jeśli chodzi o sprawy zakończone prawomocnym orzeczeniem bądź decyzją administracyjną – wydanymi na podstawie kwestionowanej regulacji w brzmieniu obowiązującym do 1 kwietnia 2007 roku to istnieje możliwość skorzystania przez zainteresowane osoby z przewidzianej w konstytucji ogólnej możliwości wznowienia postępowania.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Internetowa Kancelaria Prawna
www.SerwisPrawa.pl
