Do Karnego Sądu Rejonowego w Opolu wpłynął wniosek urzędu celnego o orzeczenie przepadku przedmiotu wykroczenia skarbowego, którego popełnienie zostało w drodze mandatu karnego przypisane skazanemu M.H. W uzasadnieniu uwypuklono fakt, że M.H. za popełnienie wykroczenia skarbowego został już ukarany grzywną. W opinii pytającego sądu wnioskowane przez oskarżyciela publicznego postępowanie dodatkowe mające prowadzić do orzeczenia przepadku przedmiotów wykroczenia skarbowego, za które sprawca został już prawomocnie ukarany jest niezgodne z konstytucją, a więc niedopuszczalne.
Nowelizacja kodeksu karnego skarbowego w 2005 r. zwiększyła represyjność tego aktu prawnego. Wyraża się to nie tylko zwiększeniem wymiaru kary pozbawienia wolności, ale również daleko idącym poszerzeniem zakresu obligatoryjnego przepadku przedmiotów. Przed zmianami w wypadku wykroczeń skarbowych obligatoryjny przepadek przedmiotów był rzadkością, odnosił się tylko do przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie było zabronione. W aktualnym stanie prawnym przepadek w zdecydowanej większości wypadków ma już charakter obligatoryjny. Kwestionowane przez pytający sąd postępowanie dodatkowe, a przede wszystkim przewidziana w jego toku możliwość orzeczenia przepadku jako w rzeczywistości środka karnego, określanego tylko mianem środka zabezpieczającego, narusza zakaz podwójnego orzekania dotyczącego tego samego czynu popełnianego przez tego samego sprawcę.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 47 § 4, art. 137 § 3 oraz art. 138 § 6 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy w zakresie, w jakim przewidują możliwość orzeczenia przez sąd przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego, po uprzednim nałożeniu na sprawcę wykroczenia skarbowego kary grzywny w drodze prawomocnego mandatu karnego, są niezgodne z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zakwestionowane przepisy dwuetapowo nakładają sankcje karne skarbowe przez dwa różne organy. Najpierw dochodzi do nałożenia przez organ postępowania przygotowawczego kary grzywny na sprawcę wykroczenia skarbowego w drodze mandatu karnego, a następnie organ postępowania przygotowawczego kieruje do sądu wniosek o orzeczenie przepadku przedmiotów, tj. zastosowanie środka karnego, nazwanego środkiem zabezpieczającym. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej orzekanie o przepadku przedmiotów należy do wyłącznej kompetencji sądu. W drugim etapie – uzupełniającego postępowania sądowego, sąd orzeka o przepadku przedmiotów w stosunku do sprawcy wykroczenia skarbowego już ukaranego w drodze prawomocnego mandatu karnego. Rola sądu ogranicza się do zbadania, czy zostały spełnione wymogi formalne. Ponadto należy podkreślić, iż sąd, orzekając o przepadku przedmiotów, stosuje w istocie nie środek zabezpieczający, ale środek karny. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kwestionowane przepisy są nie do pogodzenia z konstytucyjnym zakazem dwukrotnego stosowania środka represyjnego wobec tego samego podmiotu za ten sam czyn zabroniony. Naruszają równocześnie prawo do rzetelnej procedury sądowej, a zatem są sprzeczne z prawem do sądu. Z chwilą wejścia w życie niniejszego wyroku, tj. z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, niekonstytucyjne przepisy tracą moc obowiązującą w zakresie wskazanym w sentencji wyroku. W rezultacie oznacza to, że obligatoryjny przepadek przedmiotów stanowić będzie negatywną przesłankę zastosowania postępowania mandatowego.
