Według art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych narusza w sposób niedopuszczalny konstytucję, ponieważ każe uważać również wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. za osobę prowadzącą działalność pozarolniczą. Tym samym przepis ustanawia obowiązek rozliczania i opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, różnicuje traktowanie wspólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością ze względu na liczbę wspólników w danej spółce. Skarżącą powołała się między innymi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 września 2000 r. (sygn. akt K 1/00), w którym to Trybunał stwierdził, że wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonujących argumentach. Jak podkreśliła skarżąca, w przypadku zaskarżonego przepisu, jedynym kryterium różnicowania wspólników jest liczba wspólników. Należy wskazać, że wystarczy bowiem, aby w spółce choćby jeden udział należał do innej osoby, a spółka nie będzie już spółką jednoosobową, a tym samym żaden ze wspólników takiej spółki nie będzie miał obowiązku rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od tego, czy wspólnik większościowy posiada pełną kontrolę na działalnością spółki. W opinii skarżącej, to zróżnicowanie sytuacji prawnej wspólników spółki z o.o. ma cechy przypadkowości i pozbawione jest racjonalnego uzasadnienia.
W wyroku z dnia 25 września 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w zakresie odnoszącym się do wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jest zgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ‘przewidziane przez prawodawcę kryterium różnicujące nawiązuje wprost do nasyconej elementem osobowym konstrukcji jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zróżnicowanie zasadza się bowiem na – wyznaczanym przez skupioną w jednym ręku wiązkę uprawnień o charakterze majątkowym oraz uprawnień o charakterze korporacyjnym – statusie wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Prawodawca uwzględnił też, że w osobie jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością często dochodzi do swoistego połączenia „pracy i kapitału”, które to połączenie pozwala go zakwalifikować jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność.’
Ponadto, Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że zróżnicowanie statusu ubezpieczeniowego wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak również wspólnika „typowej” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie oznacza samo przez się naruszenia nakazu równej ochrony, w przypadku, gdy ma ono charakter relewantny, proporcjonalny oraz pozostaje w związku z innymi zasadami konstytucyjnymi
Trybunał stwierdził również, że zróżnicowanie jest racjonalnie uzasadnione oraz pozostaje w związku z treścią i celem regulacji, w których zawarta jest kontrolowana norma. Zapobiega to zawieraniu przez wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością umów o pracę ze spółką w celu uzyskania statusu pracowniczego oraz związanych z tym świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zaskarżony przepis realizuje postulat powszechności ubezpieczenia społecznego w odniesieniu do wspólników spółek prawa handlowego.
Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny – zróżnicowanie sytuacji wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowi nadmiernie obciążającego rozwiązania prawodawczego. Należy bowiem wskazać, że skutkując nałożeniem obowiązku opłacania składek zaskarżony przepis pozwala zmniejszyć ryzyko destabilizacji jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z uwagi na zdarzenia odnoszące się do jedynego wspólnika. Włączenie wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością do katalogu podmiotów prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opiera się na poszanowaniu zasady solidaryzmu, powszechności i wzajemności. Trybunał wskazał również, że konsekwentne przeprowadzenie w obszarze prawa spółek handlowych i prawa ubezpieczeń społecznych postulatu skarżącej objęcia ubezpieczeniem jedynie tych wspólników, którzy w ramach spółki prowadzą działalność gospodarczą, wymagałoby skomplikowanej i kazuistycznej regulacji ustawowej. Na koniec Trybunał stwierdził, że zaskarżona regulacja realizuje konstytucyjną gwarancję zabezpieczenia społecznego z art. 67 ust. 1 konstytucji.
Podstawa prawna:
art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 nr 137 poz. 887);
wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2014 r. sygn. akt SK 4/12
