Przepisy Kodeksu postępowania karnego nie wyłączają stosowania tymczasowego aresztowania w stosunku do kobiet w ciąży. Kodeks karny wykonawczy nie określa w sposób szczególny sytuacji prawnej kobiet w ciąży. Zgodnie z przepisami tymczasowe aresztowanie wykonuje się w aresztach śledczych. Zakwestionowany art. 260 k.p.k. pozwala w drodze wyjątku na wykonywanie tymczasowego aresztowania poza aresztem śledczym, pod warunkiem, że wymaga tego stan zdrowia oskarżonego. Ustawodawca nie uwzględnił okoliczności, że tymczasowe aresztowanie może być również stosowane wobec kobiet w ciąży. Tymczasem już sam fakt, że kobieta jest w ciąży, bez względu na stan zdrowia, obliguje władze publiczne w tym władzę wykonawczą do zapewnienia jej szczególnej, a więc ponadstandardowej opieki zdrowotnej. Obywatelskich opinii Rzecznika Praw Obywatelskich nie można przyjąć, że wymóg szczególnej opieki na kobietą ciężarną realizuje przepis odwołujący się do ogólnego stanu zdrowia.
Zgodnie z zakwestionowanym przepisem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości kobieta od 28 tygodnia ciąży nie podlega przyjęciu do aresztu śledczego. Zdaniem Rzecznika regulacja ta nie mieści się w granicach upoważnienia ustawowego. Minister Sprawiedliwości posiada, bowiem jedynie upoważnienie do określenia czynności administracyjnych związanych z wykonaniem tymczasowego aresztowania z uwzględnieniem w szczególności zasady przyjmowania do aresztów śledczych. Nie zawiera natomiast umocowania dla ministra do określenia zasad przyjmowania do aresztu śledczego ani nie wyposaża organu władzy wykonawczej w uprawnienie do określenia czasu trwania ciąży, który uzasadnia jej przyjęcie do aresztu śledczego. Zdaniem Rzecznika taka regulacja nosi wszelkie cechy arbitralności.
Z kolei zgodnie z kwestionowanym art. 259 par.1 Kodeksu postępowania karnego, jeśli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, gdy pozbawienie wolności spowodowałoby poważne niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia oskarżonego albo pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla niego lub jego rodziny. Natomiast nie przewiduje możliwości odstąpienia od tymczasowego aresztowania w stosunku do kobiety w ciąży. Według Rzecznika nie powinno budzić wątpliwości, że w określonych sytuacjach pozbawienie wolności kobiety w ciąży może powodować zagrożenie nie tylko dla jej zdrowia i życia, ale i płodu. Regulując materię odstąpienia od stosowania tymczasowego aresztowania ustawodawca nie wypełnił swoich konstytucyjnych obowiązków.
Trybunał postanowił odroczyć ogłoszenie wyniku do dnia 22 lipca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
-
art. 259 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego jest zgodny z art. 18 oraz art. 68 ust. 3 Konstytucji.
-
art. 260 ustawy – Kodeks postępowania karnego jest zgodny z art. 18 oraz art. 68 ust. 3 Konstytucji.
-
§ 33 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie czynności administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu skutkujących pozbawienie wolności oraz dokumentowania tych czynności): a) jest zgodny z art. 249 § 3 pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji, b) nie jest niezgodny z art. 213 ustawy – Kodeks karny wykonawczy.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że zgodnie z art. 259 § 1 kodeksu postępowania karnego w aktualnym stanie prawnym obowiązuje już nakaz, wprawdzie nie wyrażony w tak zindywidualizowany i skonkretyzowany sposób, ani nie bezwarunkowy, odstąpienia od tymczasowego aresztowania kobiety w ciąży ze względu na to, że pociągałoby to za sobą wyjątkowo ciężkie skutki dla niej i dziecka, którego oczekuje. Jedynie dodatkowo i kumulatywnie może za tym przemawiać zły stan zdrowia oskarżonej. Ponadto, zdaniem Trybunału, to że kwestionowany art. 260 k.p.k. nie gwarantuje każdej kobiecie ciężarnej odbywania aresztu tymczasowego w odpowiednim zakładzie leczniczym – nie jest równoznaczne z pozbawieniem jej szczególnej, adekwatnej opieki zdrowotnej, ani opieki innego niż zdrowotny rodzaju, czy ochrony ze strony państwa. Kobieta oczekująca dziecka, wobec której zastosowano tymczasowy areszt ma specjalny status prawny. Odstępstwa od zasad ogólnych przyznane przez prawodawcę kobietom ciężarnym powodują, że sytuacja kobiet w wielu aspektach jest lepsza niż innych osób pozbawionych wolności. Nie można przy tym nie dostrzec, że ustawodawca uwzględnił nie tylko konieczność zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej, ale także poprawę warunków bytowych tej kategorii tymczasowo aresztowanych, mając na względzie swoiste – tak w wymiarze materialnym, jak i emocjonalnym – potrzeby kobiet ciężarnych.
Sformułowany w § 33 rozporządzenia z 13 stycznia 2004 r. nakaz przyjmowania kobiet od 28 tygodnia ciąży do określonej kategorii aresztów śledczych uznać można za regulację czynności administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania. Organ, który wydał analizowane rozporządzenie, ustanowił w zakwestionowanym przepisie zasadę przyjmowania do aresztów śledczych, nakazującą dostosowanie rodzaju aresztu do szczególnych potrzeb osadzanych kobiet w ciąży. Trybunał Konstytucyjny stwierdził w konsekwencji, że § 33 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z 13 stycznia 2004 r. jest zgodny ze stanowiącym wzorzec kontroli upoważnieniem ustawowym.
