Według zakwestionowanych przepisów rada gminy nie może upoważnić ośrodka pomocy społecznej do załatwienia indywidualnych spraw z zakresu pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów. W opinii wnioskodawców zakazanie upoważnienia ośrodka pomocy społecznej do załatwienia indywidualnych spraw z zakresu pomocy materialnej nie służy żadnemu rzeczywistemu interesowi publicznemu, który mógłby usprawiedliwiać ograniczenie samodzielności gminy. Ponadto ustawodawca przypisał gminom udzielanie świadczeń pomocy o charakterze socjalnym jako zadanie własne. Na dopłatę do tego zadania ustawodawca przyznał gminom dotacje celową z budżetu państwa, jednak nie w pełni ona finansuje jego koszt. Przekazanie gminom kolejnego zadania obciążającego ich budżety zagraża ich samodzielności finansowej zagwarantowanej w konstytucji. Zakwestionowana ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 29 grudnia 2004 r. i weszła w życie 1 stycznia 2005 r. Ustawa o samorządzie gminnym zobowiązuje gminy do uchwalenia budżetów do końca roku kalendarzowego poprzedzającego rok budżetowy, co oznacza, że w chwili wejścia ustawy w życie wiele budżetów zostało uchwalonych i nie było środków na realizację wypłat świadczeń socjalnych, a ponadto właściwy minister nie wydał jeszcze kluczowego do ich realizacji rozporządzenia. Zdaniem wnioskodawców ustawodawca naruszył, więc zasadę przyzwoitej legislacji.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 90m ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty jest zgodny z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji oraz z art. 4 ust. 2 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, art. 90p ust. 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 90s ust. 1-3 ustawy o systemie oświaty są zgodne z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji oraz art. 90r ust. 1 ustawy powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji oraz z art. 9 ust. 2 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, ze ustawodawca mógł określić udzielenie pomocy stypendialnej jako zadanie realizowane przez służby oświatowe i wyłączyć z tego służby socjalne, bowiem ograniczenie to służy konstytucyjnemu prawu do nauki. Jednak biorąc pod uwagę, że pomoc stypendialna dotychczas była realizowana przez służby oświatowe i gmina nie musiała w związku z tym tworzyć nowych służb – nie można uznać tego prawa za nadmierne. Na domiar tego Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że pomoc stypendialna dla uczniów szkół, których organem prowadzącym jest gmina, była zadaniem własnym również przed kwestionowaną nowelizacją ustawy o systemie oświaty. Nowelizacja nie ustanawia nowego zadania własnego gminy, a tylko doprecyzowuje warunki udzielania tejże pomocy stypendialnej oraz przewiduje jej dofinansowanie dotacją celową z budżetu państwa. Środki, jakie budżet państwa przeznacza na dofinansowanie pomocy stypendialnej rosły w kolejnych latach i w konsekwencji stanowią istotne wsparcie dla realizacji zadania własnego gminy. Przepisy nie ograniczają przeznaczania na zadania oświatowe również innych dochodów samorządów poza subwencją i dotacjami. Pomoc stypendialna jako zadanie własne gminy, jak również koszty jej obsługi nie mogą być ograniczane, jak sugerują to wnioskodawcy, tylko do wysokości dotacji celowej.
