Spis treści
W jaki sposób można odwołać testament?
Odwołanie testamentu – czy to sporządzonego własnoręcznie, czy u notariusza możliwe jest poprzez:
- sporządzenie nowego testamentu,
- zniszczenie starego testamentu w zamiarze odwołanie,
- pozbawienie testamentu cech, od których uzależniona jest jego ważność,
- dokonanie w istniejącym testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Spadkodawca może odwołać testament sporządzając na przykład nowy testament i zawierając w nim jedynie oświadczenie o odwołaniu ‘starego’ testamentu. Skutkiem takiego postępowania spadkodawcy będzie to, że spadkobiercy nie będą dziedziczyć według dziedziczenia testamentowego, a według dziedziczenia ustawowego. Spadkobierca w celu odwołania dotychczasowego testamentu może również sporządzić zupełnie nowy testament. W takiej sytuacji, nastąpi odwołanie starego testamentu w zakresie postanowień których treści nie da się pogodzić z postanowieniami nowego testamentu. Testator może także zniszczyć sporządzony przez siebie testament w zamiarze jego odwołania lub pozbawić testament cech, od których uzależniona jest jego ważność, do czynności takich można zaliczyć np. spalenie lub potarganie testamentu. Należy jednak pamiętać, że czynności te mogą być podjęte przez spadkodawcę osobiście lub przez wskazaną przez niego osobę. Przy czym, należy zaznaczyć, że osoba taka musi działać zgodnie z wolą spadkodawcy i na jego wyraźne polecenie.
Zgodnie z art. 943, spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Co ważne, spadkodawca nie może skutecznie zrzec się prawa do odwołania swojego testamentu. Zatem należy wskazać, że nawet w sytuacji, gdy na przykład w pierwszym testamencie spadkodawca zapisał, że jest to wola ostateczna i nieodwołalna – to zapisy te pozbawione są jakichkolwiek skutków prawnych. Należy bowiem wskazać, że oświadczenie woli o odwołaniu testamentu, spadkodawca może skutecznie złożyć w każdym czasie.
Czy trzeba podać przyczynę odwołania testamentu?
Spadkodawca, który chce odwołać sporządzony przez siebie testament nie musi podawać przyczyny dla którego odwołuje spisaną wcześniej wolę. Co do zasady, powód bądź powody dla którego spadkodawca chce odwołać swój testament nie mogą mieć wpływu na skuteczność oświadczenia o odwołaniu testamentu. Aby skutecznie odwołać testament należy jedynie złożyć oświadczenie woli w sposób wyraźny, jednoznaczny, np. sporządzając nowy testament, w którym zostanie odwołany testament, który został sporządzony wcześniej. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Na koniec warto przytoczyć postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1974 roku (sygn. akt III CRN 326/73), zgodnie z którym jeżeli odwołanie testamentu następuje w ten sposób, że spadkodawca sporządza nowy testament, to odwołanie pierwszego testamentu jest skuteczne tylko wtedy, gdy nowy testament jest ważny. W szczególności jeżeli spadkodawca oświadczył swoją wolę w warunkach uzasadniających przyjęcie tego oświadczenia za testament ustny, a następnie pod wpływem wprowadzenia w błąd sporządził testament allograficzny, który jest z mocy art. 945 § 1 pkt 2 k.c. nieważny, to nieważny testament, jako nie wywołujący żadnych skutków prawnych, nie czyni bezskutecznym pierwszego oświadczenia woli spadkodawcy. Pierwsze oświadczenie woli spadkodawcy należy uznać za prawnie skuteczne jako testament, jeżeli jest ono wyrażone w formie przewidzianej przez prawo, która w danej sytuacji była dopuszczalna.
Podstawa prawna:
art. 943 – 944, art. 946 – 947 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93)
