Czy rzeczy nabyte w drodze darowizny wchodzą do majątku wspólnego małżonków?

Majątek wspólny małżonków a ich majątki osobiste

Z chwilą zawarcia małżeństwa miedzy małżonkami powstaje ustrój wspólności majątkowej (tzw. wspólność ustawowa). Wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą z kolei:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom:
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość);
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Odstępstwo od zasady

Zasadą jest, że przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania wspólności ustawowej wchodzą do majątku wspólnego. Nie jest to jednak zasada bezwzględna. Obowiązujące przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazują wyjątki, kiedy nabyte przedmioty majątkowe nie wejdą do majątku wspólnego małżonków. Takim wyjątkiem są właśnie przedmioty majątkowe uzyskane w drodze darowizny, chyba że darczyńca inaczej postanowił. Co do zasady, do majątku wspólnego wejdą natomiast otrzymane w drodze darowizny przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków. Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są bowiem objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Podsumowanie

Odnosząc się do problemu przedstawionego we wstępie należy wskazać, że kolekcja antyków otrzymana w drodze darowizny wchodzi do majątku osobistego małżonka – obdarowanego. Zgodnie z treścią art. 33 pkt 2 KRO przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę należą do majątku osobistego obdarowanego małżonka, chyba, że darczyńca postanowił inaczej. Wykazanie, iż dany przedmiot majątkowy został darowany na rzecz jednego z małżonków, jest zatem wystarczające do ustalenia, że przedmiot ten wszedł do jego majątku osobistego. W razie sporu, w takiej sytuacji na drugim współmałżonku spoczywa ciężar wykazania okoliczności przeciwnej, a mianowicie, że przedmioty majątkowe weszły jednak do majątku wspólnego, dlatego, że wolą darczyńców było obdarowanie obojga małżonków. Z tego faktu bowiem współmałżonek wywodzi skutki prawne, zatem na nim spoczywa w tym zakresie ciężar dowodu (zob. postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 18 marca 2010 r., sygn. akt II Ca 28/10 ).

Podstawa prawna:
art. 31, art. 33, art. 34 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.2082).