Spis treści
Przesłanki orzeczenia rozwodu
Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Eksmisja małżonka w trakcie sprawy rozwodowej na podstawie odrębnego powództwa
W sytuacji, gdy małżonkowie zajmują wspólnie mieszkanie jako lokatorzy w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, a więc używają lokalu jako najemcy lub na podstawie tytułu prawnego innego niż prawo własności, możliwe jest wniesienie – niezależnie od powództwa rozwodowego – pozwu o eksmisję w oparciu o normę art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Wedle jego treści współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Jak wynika z orzecznictwa, nie ma jednak podstaw prawnych do odmówienia małżonkowi prawa do wystąpienia z odrębną sprawą o eksmisję współmałżonka na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego także w czasie trwania sprawy rozwodowej, w której nie zgłoszono żądania eksmisji.
Możliwość żądania orzeczenia eksmisji małżonka w wyroku rozwodowym
Na marginesie należy również podkreślić, że przepisy KRO pozwalają na to, by w wyroku rozwodowym – w wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie – sąd nakazał jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Eksmisja na podstawie art. 58 § 2 zdanie drugie KRO może być orzeczona tylko w wypadkach wyjątkowych. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się wyjątkowy charakter tego przepisu, który zawiera regulację szczególną, ograniczającą jego stosowanie do przypadków wyjątkowego, szczególnie rażącego zachowania współmałżonka. Należy podkreślić, że jeżeli o eksmisji orzeka sąd w wyroku rozwodowym, to jedyną podstawę tego rozstrzygnięcia stanowi art. 58 § 2 zdanie drugie KRO.
Podsumowanie
Gdy małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie jako lokatorzy, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, małżonkowi pokrzywdzonemu rażąco nagannym zachowaniem współmałżonka pozostaje prawo decydowania, czy roszczenie o eksmisję współmałżonka będzie realizował w toczącej się sprawie o rozwód, na podstawie art. 58 § 2 zdanie drugie KRO, czy wytoczy odrębną sprawę o eksmisję na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, przy czym ustalenie przez sąd w odrębnej sprawie przesłanek orzeczenia eksmisji nie będzie miało wpływu na ocenę sądu w przedmiocie winy małżonków w sprawie o rozwód. Reasumując należy podkreślić, że małżonek może wystąpić w odrębnym procesie o eksmisję drugiego małżonka ze wspólnego lokalu mieszkalnego na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego także w czasie trwania postępowania w sprawie o rozwód, w której nie zgłoszono żądania eksmisji (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2008 r. , sygn. akt III CZP 41/08).
Orzecznictwo:
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2008 r. , sygn. akt III CZP 41/08.
Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 1978 r., sygn. akt III CZP 30/77.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 września 1990 r., sygn. akt III CZP 53/90.
Podstawa prawna:
Art. 58 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.2082)
Art. 13 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2014.150)
