Spis treści
Na początku chciałbym zaznaczyć, że nie należy utożsamiać ,,unieważnienia ślubu” z rozwodem cywilnym, gdyż oba procesy wyglądają zupełnie inaczej. Bardzo często strony boją się rozpocząć procedurę kościelną, gdyż mają w pamięci negatywne emocje towarzyszące im podczas rozprawy w sądzie powszechnym. Otóż proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa ogranicza się jedynie do indywidualnych przesłuchań i wymiany pism pomiędzy sądem, a stronami procesu. W rzeczywistości nigdy nie dochodzi do konfrontacji pomiędzy stroną powodową, a pozwaną, co pozwala zaoszczędzić dużo stresu.
OD CZEGO ZACZĄĆ?
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa rozpoczynamy od złożenia skargi powodowej. Należy pamiętać, że prawidłowe zredagowanie pozwu jest kluczową kwestią. Pismo oprócz aspektów formalnych musi zawierać wskazanie podstawy prawnej, na której opieramy całe uzasadnienie. Ważne jest także skierowanie skargi do odpowiedniego sądu – w innym wypadku może ona zostać odrzucona. Jaki sąd jest właściwy w naszej sprawie? Tak naprawdę jest ich kilka. Pozew możemy skierować do sądu kościelnego:
- 1) Diecezji, na której został zawarty związek małżeński;
- 2) Stałego bądź tymczasowego zamieszkania jednej ze stron;
- 3) Diecezji, na której faktycznie trzeba będzie zebrać większość dowodów np. na terenie diecezji, której zamieszkują świadkowie.
W Polsce mamy 40 sądów kościelnych. Każdy z nich stawia inne wymogi w kwestii redagowania skargi powodowej, a także niezbędnych załączników. Tu często pomoc adwokata kościelnego okazuje się nieoceniona – pomoże wskazać tytuł prawny, a także komplet dokumentów niezbędnych do dołączenia. Po przyjęciu skargi powodowej przez oficjała sądu jest ona wysyłana do strony pozwanej, aby mogła zapoznać się z jej treścią i w odpowiednim czasie się do niej odnieść. Może zdarzyć się tak, że pozwany współmałżonek nie będzie brał udziału w procesie – to jednak nie oznacza, że ,,rozwód kościelny” jest niemożliwy. Pomimo uznania strony za nieobecną, proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest prowadzony.
PRZESŁUCHANIE STRON I ŚWIADKÓW
Kolejnym etapem po zawiązaniu sporu jest przesłuchanie stron i świadków. Odbywają się one w innych terminach i tak jak wspomniałem już wcześniej bez udziału drugiej strony. Na sali są obecni tylko sędziowie, notariusz, osoba przesłuchiwana i ewentualnie adwokat kościelny. Pytania, przygotowuje obrońca węzła małżeńskiego. Może je zadać także obecny na sali pełnomocnik. W zależności od ilości pytań, a także wiedzy świadków takie przesłuchania trwają od 60 minut do nawet 2 godzin. Zawsze podkreślam Klientom, że wybór odpowiednich świadków jest bardzo ważny. Taka osoba powinna posiadać jak najwięcej informacji z okresu przedślubnego i poślubnego stron – to zdecydowanie zwiększa wartość dowodową zeznań.
UDZIAŁ BIEGŁEGO SĄDOWEGO W PROCESIE
Z pomocy biegłego sądowego należy skorzystać w sprawach z zakresu impotencji, a także wad zgody małżeńskiej spowodowanej chorobą umysłową bądź niezdolnością o których mówi kanon 1095. Najczęściej badanie przeprowadza psycholog – czasami jest to psychiatra bądź też seksuolog. Pomimo, że sędziowie mają swobodną ocenę materiału dowodowego opinie biegłego niewątpliwie odgrywa ona ważną rolę w procesie stwierdzenia nieważności małżeństwa.
PUBLIKACJA AKT I DYSKUSJA SPRAWY
Po zgromadzeniu całego materiału dowodowego strony mają możliwość zapoznania się ze wszystkimi dokumentami zgromadzonymi w toku postępowania. Jest to także czas na ewentualne wniesienie nowych dowodów. I na tym kończy się instrukcja sprawy. Po tym czasie obrońca węzła małżeńskiego, czyli osoba, która stoi na straży ważności małżeństwa przedstawia swoje uwagi. Strony ustosunkowują się do nich w tzw. głosie obrończym.
WYDANIE WYROKU
Ostatnim etapem jest wydanie wyroku przez kolegium sędziów. Wyrok jest wydawany za ważnością bądź nieważności małżeństwa. Bardzo często zdarza się proces toczy się z więcej niż jednego tytułu. Wystarczy, że zostanie udowodniony jeden z nich i małżeństwo jest nieważne. Jeżeli żadna ze stron ani obrońca węzła małżeńskiego w ciągu 15 dni nie wniosą apelacji wyrok staje się wykonalny. Najprościej mówiąc strony ponownie mogą zawrzeć związek małżeński. Należy pamiętać, że proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa nie ma na celu wskazania winnego małżonka. Jego istotą jest dojście do prawdy obiektywnej i odpowiedź na pytanie: czy małżeństwo zaistniało?
CZAS TRWANIA PROCESU
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa średnio trwa 2-3 lata, więc należy uzbroić się w cierpliwość. Z roku na rok zwiększa się liczba spraw wnoszonych do sądów kościelnych. Obecnie jest ich ponad 4 tys. rocznie. Według statystyk około 75 % spraw jest rozstrzyganych pozytywnie. Pomoc adwokata kościelnego pozwala zwiększyć szansę na powodzenie procesu stwierdzenia nieważności małżeństwa. Profesjonalista w tej dziedzinie nie tylko będzie służył merytoryczną wiedzą na każdym etapie procesu, ale także pomoże prawidłowo zredagować wszelkie pisma procesowe.
