Kiedy sąd może orzec separację?

Separacja prawna a separacja faktyczna

W przypadku separacji możemy wyróżnić jej dwie odmiany:

• Separację faktyczną;
• Separację prawną.

W przypadku separacji faktycznej często dochodzi do zawarcia między małżonkami umowy, kształtującej ustrój rozdzielności majątkowej bądź ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Nie zawsze też separacja faktyczna poprzedza separację prawną. Separacji faktycznej nie orzeka sąd, stąd nie pociąga ona za sobą skutków prawnych.

Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować pozew o separację
przejdź do formularza »

Separacja prawna ma miejsce wówczas, gdy wskutek zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, sąd na wniosek małżonków o niej orzeknie. Jak wynika z regulacji art. 61¹ § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków. Wówczas następują też jej prawne skutki.

Kiedy sąd może orzec separację?

Sąd orzeka separację wówczas, gdy między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Innymi słowy, jeżeli między małżonkami orzeczono separację, to oznaczy, że nastąpił rozkład pożycia tzn. ustały więzi uczuciowe, fizyczne i gospodarcze (zobacz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 sierpnia 2008 r., sygn. akt IV SA/Po 321/07).

Małżonkowie są zobligowani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Owo wspólne pożycie oznacza nic innego, jak istnienie między małżonkami więzi duchowej, fizycznej oraz gospodarczej. Wspólne pożycie stanowi cel małżeństwa i umożliwia realizację jego podstawowych zadań. Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego następuje wtedy, gdy uległy zerwaniu wszystkie wyżej wymienione więzi łączące małżonków. Jednak nie ma on charakteru trwałego, co pozwala przypuszczać że w świetle zasad doświadczenia życiowego możliwy jest jeszcze powrót małżonków do wspólnego pożycia. Należy także podkreślić, że instytucja separacji nie ma charteru przejściowego i nie ma na celu prowadzić w konsekwencji do orzeczenia rozwodu. Sensem istnienia separacji, jak wskazuje się w orzecznictwie, jest restytucja związku małżeńskiego (zobacz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 września 2009 r., sygn. akt I ACa 565/09).

Sąd nie zawsze może orzec separację

Nie zawsze jednak dopuszczalne będzie orzeczenie separacji, nawet jeśli istnieje przesłanka w postaci zupełnego rozkładu pożycia. Jak wynika z regulacji art. 61¹ § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli wskutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, jej orzeczenie jest niedopuszczalne.

Co w sytuacji, gdy jeden z małżonków żąda rozwodu, a drugi orzeczenia separacji?

Zdarzyć się może też tak, że jeden z małżonków będzie chciał orzeczenia separacji, drugi zaś zażąda orzeczenia rozwiązania małżeństwa przez rozwód. W takiej sytuacji regulacje Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nakazują postępować w następujący sposób:

• Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód;
• Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.

Sąd może rozwiązać małżeństwo przez rozwód, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Podstawa prawna;
Art. 56, art. 61¹, art. 61² ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2012.788)