Spis treści
Majątek osobisty a majątek wspólny
W tej kwestii kluczowe są trzy pojęcia:
- majątek osobisty – to te składniki majątku, które są własnością wyłącznie jednego małżonka. Jest to cały majątek nabyty przed ślubem (zarówno rzeczy, jak i pieniądze) oraz niektóre przychody osiągane podczas trwania małżeństwa. Prawo dokładnie określa ten katalog – są to przykładowo darowizny, spadki i odszkodowania, prawa autorskie i pokrewne, składniki nabyte z majątku osobistego – wkłady, które zostały wniesione do przedsiębiorstwa przed zawarciem lub w trakcie małżeństwa, ale zostały sfinansowane z majątku osobistego, stanowią majątek osobisty i nie podlegają podziałowi.
- majątek wspólny – to majątek, który jest współwłasnością małżonków, niezależnie od tego, kto przyczynił się do jego powstania. Zgodnie z polskim prawem majątek wspólny powstaje z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, jeżeli małżonkowie nie zawarli umowy o rozdzielność majątkową, czyli intercyzy. Do wspólnego majątku wchodzą wszystkie składniki majątku, które małżonkowie nabyli po dacie ślubu, między innymi wynagrodzenia za pracę, dochody z majątku wspólnego, świadczenia socjalne. Jeżeli jakiś składnik majątku osobistego przynosi dochód podczas trwania małżeństwa – ten dochód również stanowi majątek wspólny. Mogą to być, na przykład, odsetki od lokaty założonej przed zawarciem małżeństwa albo zysk przedsiębiorstwa założonego przez małżonka przed ślubem.
- intercyza (umowa o rozdzielności majątkowej) – to umowa zawierana przez małżonków przy zawieraniu związku albo podczas jego trwania. Może ona określać wiele aspektów rozliczeń finansowych podczas trwania związku. W intercyzie małżonkowie swobodnie mogą ustalić, które składniki majątku stanowią ich majątki osobiste, a które składniki wchodzą w skład majątku wspólnego.
Podział majątku a działalność założona w trakcie małżeństwa
W skład majątku jednoosobowej działalności gospodarczej wchodzą:
- zgromadzone środki pieniężne
- wszystko, co zostało wytworzone przez przedsiębiorstwo
- wszystko, co zostało wprowadzone do przedsiębiorstwa na podstawie faktury bądź oświadczenia o przekazaniu składnika majątku do majątku przedsiębiorstwa.
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej można dokonywać swobodnych przesunięć między majątkiem przeznaczonym na prowadzenie działalności a majątkiem osobistym bądź wspólnym małżonków. Na przykład samochód wykorzystywany do tej pory do celów rodzinnych można przekazać do majątku przedsiębiorstwa. Takie przekazanie odbywa się w drodze oświadczenia złożonego do dokumentów księgowych przedsiębiorstwa.
Ważne! Od powyższej zasady obowiązują wyjątki, na przykład w celu przekazania do przedsiębiorstwa nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków, niezbędna jest zgoda współmałżonka.
Majątek przedsiębiorstwa stanowi współwłasność małżeńską, jeżeli działalność została założona w trakcie małżeństwa i małżonkowie nie zawarli umowy o rozdzielności majątkowej. Nie ma znaczenia czy działalność prowadził jeden czy dwoje małżonków, ponieważ:
- przyjmuje się, że przedsiębiorstwo powstaje z majątku wspólnego małżonków
- wszystkie zyski stanowią dochód wchodzący w skład wspólnego majątku
- wszystko, co zostanie zakupione z zysku działalności zarejestrowanej na jednego ze współmałżonków, staje się składnikiem majątku wspólnego, na przykład jeżeli z zysku z działalności gospodarczej zostanie zakupione dodatkowe wyposażenie, jest ono współwłasnością małżeńską i w przypadku rozwodu podlega podziałowi
- wszystko, co zostanie zakupione z przeznaczeniem na użytek przedsiębiorstwa, jest wspólną własnością małżonków, nawet jeżeli zostało sfinansowane przez jednego małżonka, na przykład z wypłaty za pracę.
Małżonek, na którego jest zarejestrowana działalność, może swobodnie dysponować majątkiem przedsiębiorstwa. Dopiero przy podziale majątku po rozwodzie składniki majątku przedsiębiorstwa są dzielone między byłych małżonków.
Działalność założona przed zawarciem małżeństwa (z intercyzą od momentu zawarcia związku)
Składniki majątku tworzące przedsiębiorstwo stanowią wyłączną własność przedsiębiorcy również podczas trwania małżeństwa, jeżeli działalność została założona przed zawarciem związku małżeńskiego. Przy podziale majątku nie wchodzą w skład dzielonego majątku.
Od tej zasady jest jednak wyjątek: jeżeli działalność stanowiąca własność była dofinansowywana ze wspólnych środków, składniki majątku nabyte w ten sposób podlegają podziałowi. Jeżeli zatem przedsiębiorca kupuje wyposażenie, maszyny czy urządzenia z majątku wspólnego, czyli na przykład z wynagrodzenia za pracę, ze sprzedaży wspólnego samochodu, domu czy z zysku wypracowanego przez firmę podczas trwania małżeństwa, to to, co zostało zakupione, podlega podziałowi.
W praktyce oznacza to, że często należy rozdzielić majątek przedsiębiorstwa na:
- to, co zakupione z majątku wspólnego – jest wspólną własnością i podlega podziałowi
- to, co zostało zakupione w trakcie małżeństwa z majątku osobistego przedsiębiorcy (na przykład darowizny, środki ze sprzedaży rzeczy nabytych przed zawarciem małżeństwa), jest jego wyłączną własnością i nie podlega podziałowi.
