Porada prawna: Nie wszystkie składniki majątkowe wchodzą do współnego majątku małżonków

Majątek osobisty każdego małżonka a majątek wspólny małżonków

Jednym z podstawowych skutków zawarcia związku małżeńskiego jest powstanie między małżonkami ustroju wspólności majątkowej. Wspólność majątkowa powstaje z mocy prawa, jednakże małżonkowie mogą przez umowę majątkową zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, przy czym umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Jeżeli jednak takiej umowy nie zawrą, z chwilą zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami powstaje ustrój ustawowy – ustrój wspólności majątkowej. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (tzw. majątek wspólny).

Do majątku wspólnego należą w szczególności:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. I tak też do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Zasada surogacji

Przepisy KRO regulują tzw. surogację. Istotą zasady surogacji jest to, że przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego należą do majątku osobistego małżonka, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. A więc przewidziana w art. 33 pkt 3 KRO surogacja polega na zastąpieniu jednego składnika majątku osobistego innym składnikiem. Surogacja może mieć charakter bezpośredni bądź pośredni. W przedstawionym stanie faktycznym doszłoby do surogacji pośredniej, tzn. za kwotę pieniędzy uzyskaną tytułem sprzedaży nieruchomości należącej do majątku osobistego zostanie nabyta inna nieruchomość. Tym samym nabyta nieruchomość weszłaby do majątku osobistego żony.

Podstawa prawna:
Art. 31, art. 33, art. 47 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2019 r., poz. 2089 ze zm.).