Rozwiązanie problemu
Postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego prowadzi organ właściwy (wójt, burmistrz prezydent miasta). Organ właściwy może, w formie pisemnej, upoważnić swojego zastępcę, pracownika urzędu albo kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy do prowadzenia postępowań w sprawach, o których mowa wyżej a także do wydawania w tych sprawach decyzji. Taka sytuacja ma miejsce w przedstawionym stanie faktycznym. Organem rozpoznającym odwołanie od decyzji wydanej w I instancji będzie Samorządowe Kolegium Odwoławcze.
Organy administracji wielokrotnie uzależniają rozstrzygnięcie od treści wyroku rozwodowego, co nie jest postępowaniem właściwym. Fakt ustalenia w wyroku rozwodowym miejsca zamieszkania dzieci w miejscu zamieszkania matki nie przesądza o spełnieniu przesłanki z art. 4 ust 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci. Z powyższego przepisu prawa wynika, że celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Oznacza to, że świadczenie wychowawcze (500 plus) przysługuje temu z rodziców, który faktycznie opiekuję się dzieckiem, niezależnie od treści wyroku rozwodowego. Jeżeli drugi rodzic nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej, jest możliwa sytuacja, że to właśnie on faktycznie wychowuje dziecko. Organ administracji rozpatrujący wniosek o ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego powinien więc, w toku postępowania dowodowego, zbadać, kto de facto sprawuje nad dziećmi opiekę (chociażby w drodze rodzinnego wywiadu środowiskowego). W orzecznictwie wskazuje się, że uprawnionym do świadczenia wychowawczego jest ten z rodziców (opiekun faktyczny lub prawny), który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem, a więc rodzic, który wspólnie zamieszkuje z dzieckiem, zaspokaja jego potrzeby, wychowuje i utrzymuje (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 14 czerwca 2017 r., II SA/Po 257/17).
Świadczenie wychowawcze przysługuje na dziecko w rodzinie. W art. 2 pkt 16 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci ustawodawca wskazał, co należy rozumieć pod pojęciem rodziny. Pojęcie to oznacza odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz zamieszkujące wspólnie z tymi osobami, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia, a także dzieci, które ukończyły 25. rok życia, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2016 r. poz. 162 i 972 oraz z 2017 r. poz. 1428). Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko. W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji, lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców.
W powyższym stanie faktycznym nie zachodzą przesłanki negatywne, które uniemożliwiają zaliczenie dziecka do rodziny ojca (dziecko nie pozostaje w związku małżeńskim, nie posiada własnych dzieci i nie pozostaje pod opieką opiekuna prawnego). Dlatego brak podstaw do niezaliczenia dziecka do członków rodziny ojca.
Świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka. W przypadku zbiegu prawa rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub opiekunów faktycznych dziecka do świadczenia wychowawczego, świadczenie to wypłaca się temu z rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub opiekunów faktycznych dziecka, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. W powyższym stanie faktycznym to ojciec faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem.
Świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa wyżej, w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie. W przypadku ubiegania się o świadczenie na drugie i kolejne dziecko w rodzinie, ustawa nie wymaga spełnienia dodatkowych kryteriów.
Podstawa prawna:
Art. 2, art. 4, art. 5, art. 8, art. 22 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1851).
Art. 17 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1257)
