Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego naraża zobowiązanego z jednej strony na konsekwencje w sferze prawa cywilnego, polegające na wszczęciu i prowadzeniu egzekucji z majątku dłużnika alimentacyjnego, a z drugiej – na odpowiedzialność karną z art. 209 Kodeksu karnego (k.k.).
Organ egzekucyjny (komornik) ma obowiązek ustalenia stanu majątkowego dłużnika, kierując zapytania do organów i instytucji, celem ustalenia składników majątkowych, które mogą stanowić zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych. W myśl art. 1085 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) w sprawach, w których zasądzono alimenty, egzekucja może być wszczęta z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji, który sprawę rozpoznawał. Żądanie takie kieruje się do właściwego organu egzekucyjnego. Należy także pamiętać, że roszczenia alimentacyjne zaspokaja się z pierwszeństwem z kwoty uzyskanej z egzekucji, zaraz po kosztach egzekucyjnych (art. 1025 § k.p.c.).
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 ze zm.) w przypadku bezskuteczności egzekucji osoba uprawniona do świadczeń alimentacyjnych może złożyć wniosek do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego przeprowadza wywiad alimentacyjny, w celu ustalenia sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej dłużnika alimentacyjnego, a także jego stanu zdrowia oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej, odbiera od niego oświadczenie majątkowe oraz informuje dłużnika o przekazaniu do biura informacji gospodarczej informacji gospodarczej o zobowiązaniu lub zobowiązaniach dłużnika alimentacyjnego w razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy. Ten sam organ przekazuje komornikowi sądowemu informacje mające wpływ na skuteczność prowadzonej egzekucji, w szczególności zawarte w wywiadzie alimentacyjnym oraz oświadczeniu majątkowym dłużnika alimentacyjnego (art. 5 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów). Jednakże decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych nie wydaje się wobec dłużnika, który przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów. Jeżeli decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, dołączając odpis tej decyzji, oraz składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 Kodeksu karnego (art. 5 ust. 3b ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).
Zgodnie z art. 209 § 1 k.k. kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego (§ 2). Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie odbywa się z urzędu (§ 3).
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa uchylania się od obowiązku aliemntacyjnego
przejdź do formularza »
Również zgodnie z treścią art. 214 § 1 Kodeksu postępowania karnego w razie potrzeby, a w szczególności gdy niezbędne jest ustalenie danych co do właściwości i warunków osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia oskarżonego, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, zarządza w stosunku do oskarżonego przeprowadzenie wywiadu środowiskowego przez kuratora sądowego lub inny podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach przez Policję.
Nawet częściowe spłaty powodują, że nie można takiego uchylania się od obowiązków alimentacyjnych uznać za uporczywe, co oddala ryzyko odpowiedzialności karnej z art. 209 k.k. W świetle opisanego stanu faktycznego działanie prokuratury wiąże się prawdopodobnie z prowadzeniem postępowania przygotowawczego przeciwko osobie, która uchyla się od spełnienia obowiązku alimentacyjnego. Rozpoczęcie regulowania zaległości alimentacyjnych i systematyczne dokonywanie płatności bieżących świadczeń są w zasadzie jedynym sposobem uchronienia mieszkania przed jego zabezpieczeniem i – w dalszej kolejności – sprzedażą.
Podstawa prawna:
[art. 209 k.k.]
[z art. 214 § 1 k.p.k.]
[art. 1085 i art. 1025 § k.p.c.]
[art. 3 ust. 1, art. 5 ust. 1, art. 5 ust. 3b ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów]
