Spis treści
Testament jako jedyna forma rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci
W świetle obowiązującego prawa rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Sporządzić testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, więc osoba która ukończył lat osiemnaście i nie jest ubezwłasnowolniona częściowo bądź całkowicie. Co istotne testamentu nie można sporządzić przez przedstawiciela.
Powołanie spadkobiercy
Spadkodawca może w testamencie powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób. Co ważne, osoba spadkobiercy musi być określona w testamencie w sposób umożliwiający jego indywidualizację. Może to polegać w odniesieniu do osób fizycznych na podaniu jego imienia i nazwiska. Jednakże do skuteczności testamentu jest wystarczające również określenie w jakikolwiek inny sposób, który pozwoli tę osobę, czy osoby, zidentyfikować w sposób nie budzący wątpliwości (postanowienie SN z dnia 31 marca 1999 r., sygn. akt I CKN 1104/97). Na marginesie można wskazać, że przepisy Kodeksu cywilnego nie wykluczają możliwości wyłączenia spadkobiercy ustawowego od dziedziczenia (testament negatywny), przy czym wyłączenie od dziedziczenia nie pozbawia takiego spadkobiercy prawa do zachowku.
Kiedy spadkobiercą testamentowym można ustanowić dziecko nienarodzone?
Zasadą jest, że zdolność prawną ma każdy człowiek od chwili urodzenia. Ma to bezpośrednie przełożenie na stwierdzenie zdolności do dziedziczenia. Nie może być bowiem spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku. Wydawałoby się więc, że nie ma możliwości ustanowienia spadkobiercą dziecka nienarodzonego. Ustawodawca wprowadza jednak wyjątek. W świetle przepisów Kodeksu cywilnego możliwe jest zatem powołanie do spadku dziecka jeszcze nienarodzonego, ale już poczętego. Dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Co więcej powołana wyżej ustawa wprowadza domniemanie urodzenia dziecka żywego. Czyni to w art. 9 w brzmieniu: w razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe. Oznacza to, że jeżeli istnieją jakiekolwiek wątpliwości co do tego, czy dziecko urodziło się żywe czy martwe, przyjmuje się , że dziecko urodziło się żywe tak długo, jak długo urodzenie martwe nie zostanie udowodnione. Niekiedy wykazanie martwego urodzenia może nastąpić nawet w postępowaniu spadkowym.
Jak przykładowo wygląda powołanie do spadku dziecka poczętego ale nienarodzonego?
Jak już wyżej wspomniano, w świetle przepisów Kodeksu cywilnego dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Przesądza to zatem o możliwości dokonania rozrządzeń testamentowych na rzecz dziecka nieurodzonego. Spadkodawca, który pragnie powołać do spadku dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone może to uczynić w następujący sposób:
§1. Adam Nowak, okazując zaświadczenie lekarskie z dnia 7 lipca 2016r., z którego wynika, że Marta Kowalska, córka Adama i Iwony, zamieszkała we Wrocławiu przy ul. Modnej 3, jest w szóstym miesiącu ciąży, oświadcza, że do całości spadku powołuje dziecko, które urodzi się w następstwie obecnej ciąży Marty Kowalskiej.
Podsumowanie
Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament, przy czym testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Osoba spadkobiercy musi być określona w testamencie w sposób umożliwiający jego indywidualizację. Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Możliwe jest zatem dokonanie rozrządzeń testamentowych na rzecz dziecka jeszcze nieurodzonego.
Podstawa prawna:
Art. 927, art. 941, art. 942 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.2016.380).
