Spis treści
Dopuszczalność rozwodu
W świetle przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Z powyższego wynika, że co do zasady sąd orzeka rozwód, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Z zupełnym rozkładem pożycia małżeńskiego mamy do czynienia wówczas, gdy ustały łączące małżonków więzi, tj. więź fizyczna, psychiczna i gospodarcza. Podkreślić należy, że dopuszcza się orzeczenie rozwodu nawet jeśli małżonkowie nadal razem mieszkają, a więc gdy istnieje więź gospodarcza, ale ustały pozostałe więzi. Istnienie więzi gospodarczej może być przejawem jedynie sytuacji przymusowej i zarazem przejściowej. Z trwałym rozkładem pożycia mamy do czynienia z kolei wtedy, gdy w świetle ustalonych okoliczności sprawy brak jest przesłanek sugerujących, że małżonkowie do wspólnego pożycia powrócą (np. wrogie nastawienie do siebie małżonków, wzajemna niechęć czy wręcz nienawiść wykluczają powrót do wspólnego pożycia).
Mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Rozstrzygnięcie sądu w przypadku, gdy małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Rozstrzygnięcie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania obejmuje w zasadzie każde mieszkanie rozwiedzionych małżonków znajdujące się w ich dyspozycji, niezależnie od rodzaju, a nawet istnienia tytułu prawnego (dotyczy zatem nie tylko mieszkania będącego własnością małżonków, ale także na przykład mieszkania, które małżonkowie zajmują na mocy umowy najmu). Rozstrzygnięcie to reguluje tylko stosunki faktyczne między rozwodzącymi się małżonkami przez czas wspólnego zamieszkiwania (zob. wyrok SN z dnia 10 czerwca 1983 r., sygn. akt I CR 208/83).
Kiedy sąd nakaże eksmisję byłego małżonka?
W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Kodeks rodzinny i opiekuńczy pozwala na orzeczenie eksmisji małżonka, jeżeli ten swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Ocena stopnia naganności zachowania się jednego z małżonków powinna uwzględniać nie tylko jego stosunek do małżonka żądającego eksmisji, ale także do małoletnich dzieci, nad którymi władzę rodzicielską powierza sąd drugiemu małżonkowi (zob. wyrok SN z dnia 28 listopada 1997 r., sygn. akt I CKN 329/97). Przykładowo eksmisja będzie zasadna, jeżeli były mąż alkoholik uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie poprzez swoje naganne zachowanie wobec żony lub dzieci, znęca się psychiczne lub fizyczne nad domownikami, itp.
Podział wspólnego mieszkania albo o przyznanie mieszkania jednemu z małżonków
Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
Co istotne, orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Podstawa prawna:
Art. 56, art. 58 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.2082).
