Niestety firmy ubezpieczeniowe często usilnie starają się o to, by poszkodowani uważali, że nie przysługuje im zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, jeśli śmierć bliskiej osoby nastąpiła na skutek deliktu sprzed nowelizacji kodeksu cywilnego z dnia 3 sierpnia 2008 roku. Ubezpieczyciele doprowadzają do tego poprzez wydawanie decyzji odmownych, opakowanych oczywiście, w wydawałoby się na pierwszy rzut oka, sensowną argumentację. Powołują się na kontekst historyczny wprowadzenia zmian w Kodeksie cywilnym, mianowicie dodania do niego przepisu z art. 446 §4. Powyższy zapis stanowi, iż sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zakłady ubezpieczeń uważają, a przynajmniej większość z nich, że tym samym przed nowelizacją, która nastąpiła w dniu 3 sierpnia 2008 roku, nie istniały przepisy przewidujące możliwość wystąpienia z roszczeniem o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w przypadku śmierci osoby bliskiej. Firmy ubezpieczeniowe opierają swe stanowiska odmowne o zasadę lex retro non agit (prawo nie działa wstecz), czym niewątpliwie wprowadzają w błąd poszkodowanych, którzy myślą, że ich roszczenia nie mają podstaw prawnych.
Tymczasem w tej kwestii niejednokrotnie wypowiadały się sądy, biorąc w obronę osoby poszkodowane. W swych wyrokach podkreślają, iż podstawą prawną do ubiegania się o zadośćuczynienie za krzywdy spowodowane śmiercią osoby bliskiej, która nastąpiła na skutek czynu niedozwolonego przed zmianą przepisów kodeksu cywilnego, są przepisy art. 448 k.c. w związku z art. 24 §1 k.c.
Powyższe artykuły dotyczą zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. Chodzi tu o takie naruszenie interesów i dóbr osoby uprawnionej, które wywołuje uszczerbek w jej sferze niematerialnej. Z ochrony tego przepisu korzysta dobro pod postacią emocjonalnych i duchowych więzi osób bliskich ze zmarłym czy też prawo poszkodowanego do niezakłóconego życia rodzinnego.
Dlatego decyzje ubezpieczycieli odmawiające przyznania zadośćuczynienia pozostają w sprzeczności z aktualną judykaturą, a poszkodowanym pozostaje walka o swoje prawa przed sądem. Niestety często nie zdają sobie oni sprawy, że są w stanie uzyskać korzystny dla siebie wyrok, w tym zasądzenie odsetek od firmy ubezpieczeniowej za zwłokę w wypłacie świadczenia w ciągu ustawowych 30 dni liczonych od dnia zgłoszenia szkody.
Pamiętaj: W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Podstawa prawna: Art. 448 Kodeksu cywilnego.
Na szczęście ostatnio obserwujemy pewną, odmienną tendencję wśród niektórych zakładów ubezpieczeń. Kilkukrotnie już spotkaliśmy się z decyzjami ubezpieczycieli, uznającymi roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 §1 k.c., w sprawach poszkodowanych wskutek śmierci osób bliskich sprzed dnia 3 sierpnia 2008 roku. Oczywiście przyznane kwoty zadośćuczynienia są zdecydowanie zaniżone, nie mniej jednak można to odczytywać jako głos rozsądku towarzystw ubezpieczeniowych. Wydając decyzje sprzeczne z orzecznictwem sądów, narażają się na przegraną w procesie. Oczywiście w tym miejscu należy zaznaczyć, że to na poszkodowanym ciąży ciężar udowodnienia silnych relacji emocjonalnych wiążących go ze zmarłym.
Pamiętaj: Sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k. c., także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 roku wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.
Orzecznictwo: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 roku (CZP 32/11).
Odpowiadając na Pani pytanie należy stwierdzić, iż posiada Pani pełne prawo do ubiegania się o przyznanie zadośćuczynienia za śmierć syna. Podstawą prawną Pani roszczenia będą przytoczone w niniejszym artykule przepisy kodeksu cywilnego (art. 448 w zw. z art. 24 §1), które są interpretowane przez sądy na Pani korzyść.
Pamiętaj: Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
Podstawa prawna: Art. 6 Kodeksu cywilnego.
Proszę mieć jednak na uwadze, że ubezpieczyciel, dokonując błędnej wykładni przepisów prawa, może odmówić przyznania należnego świadczenia, a wówczas niezbędna okaże się droga sądowa.
Grupa Doradcza Prawno-Medyczna – Michał Kochlewski
