Spis treści
Obowiązek alimentacyjny obowiązkiem rodziców
Z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika jednoznacznie, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (art. 133 § 1 KRO). Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO). Co ważne, obowiązek alimentacyjny rodziców względem ich dzieci nie jest ograniczony terminem, a osiągnięcie przez dziecko określonego wieku nie stanowi przesłanki jego uchylenia.
Rozwiązanie problemu
Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dzieci, które nie są jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie chyba, że dochody z ich majątku wystarczają na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania. Zakres świadczeń alimentacyjnych natomiast – w myśl art. 135 § 1 i § 2 KRO – zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Stosownie zaś do treści art. 138 KRO – w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub ugody dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Z przywołanego stanu faktycznego wynika, że od orzeczenia sądu ustalającego wysokość alimentów upłynęło kilka lat i w okresie tym doszło do znaczącego wzrostu potrzeb dzieci. Wskazuje się tam, że chłopcy weszli w wiek intensywnego wzrostu, co w praktyce oznacza większe wydatki na zakup odzieży i konieczność częstszej jej wymiany. Należy też podkreślić, że wraz z wiekiem kształtują się również zainteresowania dzieci, co powoduje dodatkowe usprawiedliwione wydatki na ich utrzymanie. Nie bez znaczenia będzie też fakt, że przez ostatnie kilka lat doszło też do wzrostu cen podstawowych towarów i usług, kwoty więc niegdyś wystarczające na pokrycie potrzeb małoletnich mogą być obecnie za niskie dla utrzymania uprawnionych (dzieci). W przedmiotowej sytuacji podkreślić należy także, że matka nie spełnia swojego obowiązku alimentacyjnego wobec dzieci przez opiekę i osobiste starania o ich wychowanie. Zatem powinna łożyć na utrzymanie synów w kwocie odpowiadającej ich potrzebom, tym bardziej, że zmarł drugi z rodziców i nie może ponosić części przypadającej na niego alimentów. Natomiast dziadkowie, jako rodzina zastępcza wypełniają swój obowiązek alimentacyjny przez osobiste starania w miejsce ich zmarłego syna i wykładają środki na wszystkie potrzeby swoich wnuków.
Reasumując należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie wydają się zachodzić przesłanki zwiększenia zakresu obowiązku alimentacyjnego. W myśl art. 135 KRO zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Przesłanką obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka jest niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Obowiązek ten ciąży na obojgu rodzicach. Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w tezie IV wytycznych w zakresie wykładni prawa i praktyki sądowej w sprawach o alimenty, dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16 grudnia 1987 r., sygn. akt III CZP 91/86). Natomiast zgodnie z art. 138 KRO w razie zmiany stosunków można żądać zmiany wysokości zasądzonych alimentów. Przez pojęcie "stosunków" należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego jego zakresu (art. 133 i art. 135 KRO). W orzecznictwie wskazuje się, że zmiana stosunków to istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Skutkiem takich zmian jest potrzeba skorygowania zakresu obowiązku alimentacyjnego (wyrok SO w Gliwicach z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. akt VI RCa 250/14).
Co do zarzutu pobierania przez dziadków świadczenia wychowawczego z programu Rodzina 500 plus należy wskazać, że nie jest ono brane pod uwagę przy określaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Zgodnie z normą art. 135 § 3 KRO na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:
- świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2016 r. poz. 169 i 195), podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji;
- świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
- świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195);
- świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114, z późn. zm.).
Podstawa prawna:
Art. 133, art. 135, art. 138 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.2082).
