Przedmiot prawa autorskiego – utwór
Ochrona utworu przez prawo autorskie obejmuje go od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona ta przysługuje twórcy niezależnie od spełniania jakichkolwiek formalności, co oznacza, że z chwilą stworzenia utworu przez autora, jest on objęty ochroną prawną. Ochronie prawnej podlega przedmiot materialny (np. rysunek), sama idea nie podlega ochronie, albowiem zgodnie z art. 1 ust. 2 (1) prawa autorskiego, ochroną objęty jest jedynie sposób wyrażenia, nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.
Zatem jeżeli autor wymyśli sobie sposób działania jakiegoś urządzenia ale ta idea pozostaje jedynie w jego głowie, to pomysł ten nie podlega ochronie. Jednakże, jeżeli autor swój pomysł w jakikolwiek sposób wyrazi, to wyraz ten będzie prawnie chroniony. Prawo autorskie uznaje ponadto, że opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa utworu pierwotnego. Opisany zakres świadczy jedynie o tym, że zarówno np. oryginalne szkice sukni są tak samo pzredmiotem prawa autorskiego jak jej wykonanie na podstawie szkiców projektanta.
Autorskie prawa majątkowe
Od przedmiotu prawa autorskiego (utworu) należy odróżnić autorskie prawa majątkowe i osobiste jakie przysługują twórcy utworu. Ogólna zasada prawa autorskiego w zakresie autorskich praw majątkowych stwierdza, że twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszelkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. W przypadku opracowania cudzego utworu, tak jak ma to miejsce w przypadku np. wyżej opisanej sukni, konieczne jest zezwolenie twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły.
Przeniesienie praw majątkowych
Przeniesienie autorskich praw majątkowych następuje na podstawie umowy lub w wyniku dziedziczenia. Umowa pod rygorem nieważności musi zostać zawarta na piśmie. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych, obejmuje pola eksploatacji w niej wymienione.
W przypadku utworów wytworzonych przez pracowników, jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron (art. 12 prawa autorskiego).
Prawo nie określa wyraźnie jak powinna wyglądać umowa, wymaga jedynie formy pisemnej. Zgodnie z art. 65 § 2 kc (kodeksu cywilnego) w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu, stąd w przypadku umowy o przeniesienie praw autoskich majątkowych będziemy badać jak strony chchiały uregulować to przeniesienie.
Naruszenie autorskich praw majątkowych
W przypadku naruszenia autorskich praw majątkowych, na podstawie art. 79 ustawy, twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego autorskie prawa majątkowe, zaniechania naruszania, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione, w potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia w chwili jego dochodzenia, twórca może również żądać naprawienia wyrządzonej szkody, jeżeli działanie naruszającego było zawinione.
Jarosław Olejarz
www.SerwisPrawa.pl
