Od 1 stycznia 2005 r. obowiązują przepisy wprowadzające dwuinstancyjność w postępowaniu orzeczniczym. Organem orzekającym w I instancji jest lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, natomiast w II instancji orzekają komisje lekarskie Zakładu. Należy pamiętać o tym, że od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej Zakładu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Sprzeciw można wnieść za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Prawo wniesienia sprzeciwu przysługuje od orzeczenia lekarza orzecznika wydanego po 31 grudnia 2004 r. Podstawą do wydania decyzji przez organ rentowy w sprawie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy są: orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu, orzeczenie komisji lekarskiej.
Warto uwypuklić fakt, że niewykorzystanie drogi odwoławczej w ZUS spowoduje odrzucenie przez sąd odwołania opartego jedynie na orzeczeniu lekarza orzecznika. Z kolei od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Nowelizacja wprowadziła także zmiany w kodeksie postępowania cywilnego w zakresie procedury odwołań od decyzji – zmiany te zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2005 r. Zgodnie z nimi, jeśliw odwołaniu od decyzji organu rentowego zostaną wskazane nowe okoliczności dotyczące niezdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS, bądź orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, organ rentowy nie kieruje odwołania do sądu. Odwołanie takie zostanie przekazane przez organ rentowy lekarzowi orzecznikowi do ponownego rozpatrzenia, a poprzednia decyzja zostanie uchylona. Po rozpatrzeniu nowych okoliczności, wydana zostanie przez organ rentowy nowa decyzja, od której będzie można odwołać się do sądu.
Do wniosku o przyznanie renty należy dołączyć:
-
zaświadczenie o stanie zdrowia, wydane przez lekarza prowadzącego leczenie,
-
druk ZUS N-10 wypełniony przez zakład pracy,
-
dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe,
-
zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia wystawione przez zakład pracy wg wzoru określonego przez ZUS (druk Rp-7).
Wysokość wynagrodzenia może udokumentować legitymacją ubezpieczeniową, jak również na podstawie danych zawartych w umowie o pracę, pismach o powołaniu, mianowaniu oraz innych pismach, określających poziom wynagrodzenia danej osoby. W sytuacji, gdy osoba starająca się o rentę nie może udowodnić w ten sposób wysokości wynagrodzenia może przedstawić kopię dokumentacji płacowej sporządzoną przez archiwum.
Prawo do renty powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków niezbędnych do nabycia tego prawa. Rentę wypłaca się od dnia powstania prawa do świadczeń, jednakże nie wcześniej niż od dnia, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie renty. Rentę rodzinną wypłaca się natomiast od miesiąca śmierci ubezpieczonego, jeżeli wniosek zostanie złożony nie później niż w następnym miesiącu.
Emerytura z urzędu przyznawana jest renciście, którzy ukończył 60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna oraz podlegał ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emerytura jest przyznawana z urzędu zamiast dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy bez względu na to czy rencista, który osiągnął wiek emerytalny, ma okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania emerytury. Rencista musi jednak posiadać jakikolwiek okres ubezpieczenia. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku, gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana, od dnia, którego podjęto jej wypłatę. Emerytura z urzędu nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.
