Spis treści
Produkty i usługi dostępne dla osób ze szczególnymi potrzebami
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze stanowi realizację obowiązku implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług (tzw. Europejski akt o dostępności, ang. European Accessibility Act, EAA), która zapewnia większą dostępność niektórych produktów i usług w oparciu o wspólne dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej wymagania dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób z ograniczeniami funkcjonalnymi. Ustawa określa w szczególności:
– wymagania dostępności produktów i usług dla wszystkich konsumentów, szczególnie dla osób ze szczególnymi potrzebami, zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami,
– obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie zapewniania spełniania tych wymagań,
– system, zasady i tryb sprawowania nadzoru rynku w zakresie zapewniania spełniania wymagań dostępności produktów i usług.
Z nowych obowiązków mają być wyłączeni mikroprzedsiębiorcy.
Kim są osoby ze szczególnymi potrzebami?
Dla określenia zarówno osób z niepełnosprawnościami, jak i osób z ograniczeniami funkcjonalnymi ustawa posługuje się pojęciem „osoby ze szczególnymi potrzebami”, które zostało wprowadzone w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Osoby ze szczególnymi potrzebami to takie, które ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne albo ze względu na okoliczności, w których się znajdują, muszą podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia barier, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami
Pojęcie dostępności
W myśl przepisów ustawy pod pojęciem „dostępność” należy rozumieć właściwość produktu albo usługi umożliwiającą korzystanie z nich zgodnie z ich przeznaczeniem przez osoby ze szczególnymi potrzebami na zasadzie równości z innymi użytkownikami, która jest osiągana przez zastosowanie projektowania uniwersalnego, a w przypadku braku takiej możliwości przez zastosowanie racjonalnych usprawnień, o których mowa w art. 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.
Jakie produkty i usługi obejmie ustawa?
Ustawa dotyczy produktów konsumenckich systemów sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia, systemów operacyjnych tego sprzętu, terminali płatniczych oraz samoobsługowych (bankomatów, wpłatomatów, automatów biletowych, urządzeń do odprawy, interaktywnych terminali), konsumenckich urządzeń końcowych z interaktywnymi zdolnościami obliczeniowymi wykorzystywanych do oferowania lub świadczenia usług telekomunikacyjnych oraz dostępu do audiowizualnych usług medialnych oraz czytników książek elektronicznych.
Ustawa obejmuje swoim zakresem także usługi telekomunikacyjne (z wyjątkiem usług transmisji wykorzystywanych do oferowania lub świadczenia usług komunikacji maszyna– maszyna), dostępu do audiowizualnych usług medialnych, towarzyszące usługom autobusowego i autokarowego transportu pasażerskiego, usługom wodnego transportu pasażerskiego oraz usługom lotniczego i kolejowego transportu pasażerskiego, bankowości detalicznej, rozpowszechniania książek elektronicznych oraz handlu elektronicznego.
Jakie wymogi dostępności muszą spełniać produkty i usługi?
W ustawie określono wymagania dostępności jakie muszą spełniać produkty i usługi. Te wymagania obejmują m.in. udzielanie informacji o produkcie i jego użytkowaniu czy interfejs uwzględniający potrzebę funkcjonalności. Celem wprowadzenia tych wymagań będzie stosowanie przez podmioty gospodarcze rozwiązań informacyjnych i technologicznych, które umożliwią i ułatwią korzystanie ze wskazanych produktów przez osoby ze szczególnymi potrzebami, a także zredukowanie wykluczenia społecznego. Zgodnie z uchwalonymi przepisami ustawy producent będzie miał obowiązek dokonania oceny zgodności produktu z wymaganiami dostępności na podstawie wewnętrznej kontroli produkcji oraz zapewnienia, że produkty, które wprowadza do obrotu, spełniają wymagania dostępności. Producent zobowiązany będzie do zapewniania funkcjonowania procedur pozwalających na utrzymanie zgodności produktów w ramach produkcji seryjnej z wymaganiami dostępności oraz umieszczania na produkcie, na opakowaniu produktu lub w dokumencie dołączonym do produktu, nazwę typu, numer partii, numer serii lub inne informacje umożliwiające jego identyfikację, a także swoje imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz swoje dane kontaktowe, w tym wskazanie jednego punktu kontaktowego z producentem.
Do obowiązków producenta należeć będzie także dołączanie do produktu lub udostępnianie publicznie instrukcji, ostrzeżenia, etykiety oraz informacji, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy. Jeżeli producent będzie miał wątpliwości co do spełniania wymagań dostępności, zobowiązany będzie podjąć niezwłocznie działania naprawcze niezbędne do zapewnienia zgodności produktu z tymi wymaganiami albo wycofać z obrotu produkt.
W przypadku importera ustawodawca określił m.in. obowiązek wprowadzenia do obrotu wyłącznie produktów spełniających wymagania dostępności, zapewniania, że producent wykonał swoje obowiązki, umieszczania na produkcie, jego opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu imienia i nazwiska lub nazwy (firmy) oraz zarejestrowanej nazwy handlowej lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz swoje dane kontaktowe podane w języku polskim.
Do obowiązków dystrybutora należeć będzie sprawdzenie czy producent i importer wykonali obowiązki określone w ustawie, czy umieszczono oznakowanie CE. Dystrybutor będzie zobowiązany także do zapewniania odpowiednich warunków przechowywania i transportu produktu, nieudostępniania na rynku produktu wobec, którego dystrybutor ma wątpliwości w zakresie spełniania wymagań dostępności, poinformowania o tych wątpliwościach producenta, importera i właściwy organ nadzoru.
Zgodnie z wolą ustawodawcy importera lub dystrybutora będzie traktowało się jak producenta, jeżeli wprowadzą do obrotu produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym lub modyfikują produkt znajdujący się w obrocie w taki sposób, że może to mieć wpływ na jego zgodność z wymaganiami dostępności
