Jakie zmiany wprowadza nowa ustawa?
Nastąpi zmiana terminologii: „zezwolenie na pobyt czasowy” zastąpi aktualne „zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony” a „zezwolenie na pobyt stały” – „zezwolenie na osiedlenie się”.
Przyspieszono procedurę udzielania zezwoleń pobytowych, poprzez skrócenie terminu, w jakim komendant oddziału Straży Granicznej, komendant wojewódzki Policji, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego zobowiązani są przekazać informację, czy wjazd i pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Z dotychczasowych 30 dni i możliwości przedłużenia tego okresu do 6 miesięcy, obecnie będzie to 21 dni z możliwością przedłużenia maksymalnie do 60 dni. Ponadto przewiduje się odstąpienie od powyższego wymogu w przypadku małoletnich cudzoziemców, którzy nie ukończyli jeszcze 16 roku życia w momencie złożenia wniosku.
Niezależnie od celu pobytu, wydłużeniu ulegnie okres, na jaki wydawane jest zezwolenie na pobyt czasowy, z dotychczasowych maksymalnych 2, do 3 lat.
Niewątpliwym udogodnieniem jest zniesienie wymogu przedstawiania tytułu prawnego do zajmowanego przez cudzoziemca lokalu. Zamiast tego osoba ubiegająca się o zezwolenie zobowiązana będzie jedynie do wskazania, że posiada w Polsce miejsce, w którym może zamieszkać.
Wykluczono jednak możliwość składania wniosków za pośrednictwem konsula. Nowa ustawa wprowadzi bowiem obowiązek osobistego składania wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Wymóg ten stanowi konsekwencję wprowadzenia nowego rozwiązania, tj. pobierania od osób ubiegających się o wydanie zezwolenia linii papilarnych, następnie umieszczanych na karcie pobytu. Dane biometryczne lokowane będą również na zezwoleniu na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego.
Istotną modyfikacją jest wprowadzenie przepisu, na podstawie którego zredukowano liczbę zezwoleń wydawanych dla cudzoziemca przebywającego w Polsce w celu wykonywania pracy. Do tej pory pracodawca zmuszony był do ubiegania się o zezwolenie na pracę dla cudzoziemca, który następnie występował o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Obecnie dwa dokumenty zostaną zastąpione jednym, tj. zezwoleniem na pobyt czasowy i pracę, co powinno znacznie usprawnić proces legalizacji pobytu. Stosowne zmiany w tym zakresie zostaną wprowadzone do ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która w obecnym stanie prawnym zajmuje się kwestią wydawania zezwoleń na pracę. Nowością jest również wprowadzenie możliwości zmiany pracodawcy przez cudzoziemca oraz prawo do jednomiesięcznego okresu braku zatrudnienia, bez konsekwencji cofnięcia zezwolenia. Zaznaczenia wymaga, że procedura wydawania zezwolenia na pracę nie zostanie zlikwidowana, nadal możliwe będzie występowanie przez pracodawcę o jego wydanie dla cudzoziemca starającego się uzyskać polską wizę.
Kolejną wartą odnotowania zmianą jest umożliwienie ubiegania się w ramach jednej procedury o zezwolenie na pobyt czasowy przez cudzoziemca przebywającego na terytorium Polski w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Cudzoziemiec taki będzie mógł ubiegać się o zezwolenie uprawniające go zarówno do wykonywania pracy w utworzonej przez siebie spółce komandytowej, spółce komandytowo-akcyjnej, spółce z ograniczona odpowiedzialnością, spółce akcyjnej, jak i do pobytu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Ponadto do 2 lat przedłużono okres, na jaki wydawane są zezwolenia na pobyt czasowy dla cudzoziemców-studentów kontynuujących studia na kolejnym roku. Zezwolenie obejmujące jeden rok nauki wydawane będzie na okres 15 miesięcy. Wprowadzono również możliwość udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy na okres 1 roku cudzoziemcom, którzy są absolwentami polskich uczelni i będą poszukiwali w Polsce pracy. Rozwiązanie takie nie było znane dotychczas obowiązującym przepisom.
Dla osób, które pozbawione są możliwości zalegalizowania swojego pobytu w Polsce w innej formie, przewidziano przepisy wprost wdrażające na grunt polskiej ustawy niektóre z założeń Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Konwencji o Ochronie Praw Dziecka. W rezultacie cudzoziemiec będzie mógł uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy także z uwagi na konieczność poszanowania prawa do życia rodzinnego lub w sytuacji, w której jego wyjazd z Polski naruszałby prawa dziecka w stopniu zagrażającym rozwojowi psychofizycznemu.
Podsumowanie
Projekt nowej ustawy ma na celu dostosowanie przepisów obowiązujących na terytorium naszego kraju do wymogów panujących w Unii Europejskiej. W związku z zakresem i złożonością zmian proponowany termin wejścia w życie ustawy ma na celu umożliwienie zarówno cudzoziemcom, jak i organom administracyjnym, zapoznania się z nowymi przepisami. Jak wskazano wyżej wchodzące w życie dnia 1 stycznia 2014 roku przepisy nowej ustawy, ułatwiając cudzoziemcom legalizację pobytu w naszym kraju, powinny w znacznym stopniu przyczynić się do wzrostu atrakcyjności Polski wśród cudzoziemców, którzy chcieliby swoje losy związać z naszym krajem. Czy powyższe znajdzie potwierdzenie w praktyce – dowiemy się już w styczniu 2014 roku.
Natalia Majerz, aplikant radcowski w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p
